Dit is geen primeur: kunstmatige intelligentie sijpelt alle sectoren binnen. Vandaar het belang om te begrijpen waar we het over hebben. Het wordt hoe dan ook een ware uitdaging voor human resources, die steeds meer betrokken zijn bij AI en robotisering. De hamvraag? Welke impact zal de opkomst van robots en/of AI op de werkgever hebben?
Human resources, productie, klantenrelaties … Kunstmatige intelligentie dringt overal binnen, dus ook op alle niveaus van de onderneming. Maar wat is AI nu eigenlijk? In elk geval niet langer science fiction. Laten we dus definiëren wat moeilijk te begrijpen is. Als kader zouden we AI kunnen omschrijven als “de reeks theorieën en technieken waarop complexe computerprogramma’s berusten die bepaalde eigenschappen van de menselijke intelligentie kunnen nabootsen”. Deze definitie is geen anekdotisch gegeven meer, aangezien Mc Kinsey er in zijn jongste verslag op wijst dat in november 2018 47% van de bedrijven al AI op een bepaald gebied gebruikte, vergeleken met 20% in 2017. Meer dan twee keer zo veel, dus.
Een dergelijke evolutie dwingt het Europese wettelijke kader tot een strategie inzake robotica. In 2012 zette de Europese Commissie het publiek-privé initiatief SPARC op, dat aan deze strategie is gewijd. Meer recentelijk, op 16 februari 2019, nam het Parlement een resolutie aan die pleit voor de ontwikkeling van nieuwe aansprakelijkheidsregels en een specifiek juridisch statuut voor robots.
Moet u de werknemers informeren?
De wet voorziet dat de werkgever zijn werknemers uiterlijk drie maanden voor het begin van de technische installatie schriftelijk moet informeren, met daarin gegevens als de aard van de nieuwe technologie of de economische, financiële of technische factoren die de invoering ervan rechtvaardigen. In sommige gevallen dient de werkgever ook overleg te plegen met de werknemersvertegenwoordigers. Dit overleg is verplicht als de nieuwe technologie eventueel belangrijke “collectieve sociale gevolgen“ kan hebben. De werkgever die deze regels niet naleeft, stelt zich bloot aan sancties in de vorm van boetes.
In het verleden was kunstmatige intelligentie een prioriteit voor betere prestaties in het bedrijf. Vandaag geniet gegevensbescherming minstens hetzelfde gewicht. Wat doen we dan met de privacy? AI en robots verwerken massa’s persoonlijke gegevens. Vandaar de noodzaak om alle verplichtingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG of GDPR) na te leven.
AI in het wervingsproces
Steeds meer bedrijven doen een beroep op AI als onderdeel van hun wervingsproces. Naar verluidt zorgt dit voor een snellere en efficiëntere selectie. Laten we echter niet uit het oog verliezen dat de GDPR een juridisch kader en specifieke voorwaarden schetst m.b.t. de automatisering van een verwerking en de daaruit vloeiende beslissingen. Deze handelswijze is niet onbeduidend. Ze houdt een soort “ profilering ” in, d.w.z. een praktijk gericht op het gebruik en de analyse van de persoonlijke gegevens van een persoon om zijn gedrag te voorspellen en te beoordelen. De juridisch regels stellen duidelijk dat een persoon van wie de gegevens dit soort verwerking ondergaan, het recht heeft om niet het voorwerp te zijn van een beslissing die uitsluitend op geautomatiseerde verwerking berust – met inbegrip van profilering – en dat voor hem/haar rechtsgevolgen inhoudt of op hem/haar op soortgelijke wijze een noemenswaardige impact heeft. Hoewel dergelijke procedures zich blijkbaar veralgemenen, herinnert de jurisprudentie ons impliciet aan het belang van ons menselijk beoordelingsvermogen en onze intermenselijke relaties.
Tussen AI en wetgeving roept de evolutie van de samenleving en van intelligente objecten veel vragen op. Het is dus van cruciaal belang om de juiste reflexen aan te leren, zowel praktisch als juridisch. Zoals robotica-wetenschapper Isaac Asimov terecht opmerkte: “Het droevigste in ons leven is dat de wetenschap sneller kennis verwerft dan de maatschappij wijsheid“. Sophia, de robot met een persoonlijkheid die het Saoedi-burgerschap kreeg, evenals Alpha Go, de autodidactische robot die in staat is om de wereldkampioen Go te onttronen, en alle andere robots bewijzen allemaal hoe sterk AI wel is. Hopelijk zullen zowel wetgevers als werkgevers dit fenomeen nooit onderschatten.
Newsletter HR & Social