Internationale handel en mensenrechten: Brussel wil het voorbeeld geven

In meerdere media stond verleden maand te lezen dat het Brusselse Gewest had beslist niet deel te nemen aan een economische missie in Birma. Een incident waarmee Brussel het voorbeeld wil geven van een verantwoorde internationale handel die beter rekening houdt met de mensenrechten.

Economische missies zijn zeker nuttig en productief, maar soms krijgt de internationale actualiteit de bovenhand. Zo klaagden de UNO en andere internationale organisaties, naar aanleiding van de publicatie van verslagen en enquêtes, de extreme gewelddaden aan die Birma als Staat heeft gepleegd tegen de Rohingya’s, een moslim minderheid. Dit had gevolgen tot bij ons, met een bespreking van deze punten in het Brusselse parlement, precies wanneer BI&E (Brussels Invest & Export) de lange voorbereiding afrondde van een reis naar Birma, samen met de Awex, in november. Uiteindelijk besliste BI&E hieraan geen deel te nemen.

Na evaluatie van de situatie – een humanitaire ramp – beklemtoonde de Brusselse Staatssecretaris voor Buitenlandse Handel Cécile Jodogne het belang van de naleving van de mensenrechten: “Vanzelfsprekend dienen al onze initiatieven op het gebied van buitenlandse handel, hoe belangrijk ook, zoveel mogelijk rekening te houden met de situatie van de mensenrechten.” In 2016 had BI&E zich al teruggetrokken van een economische missie in Turkije naar aanleiding van de politieke crisis ter plaatse. In mei dit jaar werd bovendien een missie naar de Filippijnen afgeschaft na een aantal wandaden van de president.

Plan voor een verantwoorde buitenlandse handel

Ondanks deze drie afgelastingen wil de staatssecretaris een werkelijk ‘globaal plan’ uitwerken voor een verantwoorde buitenlandse handel afgestemd op duurzaamheid en mensenrechten.

Op Belgisch niveau bestaat er sinds kort al een ‘nationaal actieplan’, dat de federale regering in juli goedkeurde. Het plan resulteert uit een overeenkomst tussen de federale overheid en de gewesten en weerspiegelt de door de Verenigde Naties ontwikkelde ‘Richtlijnen voor bedrijven en mensenrechten’. In 2018 mogen we ook een ‘toolbox ondernemingen en mensenrechten’ verwachten.

Het Brusselse Gewest wil nu het voorbeeld geven door rekening te houden met de naleving van de mensenrechten in exportlanden en door een sensibilisering van de ondernemingen die naar deze landen exporteren.

Concreet zal BI&E rekening houden met de situatie van de mensenrechten tijdens zijn economische missies. Dit zal niet noodzakelijk resulteren in een annulering (zoals in de Filippijnen) of een onthouding (zoals in Birma). Er bestaat namelijk een hele waaier reacties in functie van de lokale situatie: van het behoud van de missie, echter zonder aanwezigheid van staatssecretaris, waardoor de politieke dimensie dus wegvalt, tot en met het tijdelijk teruggeroepen van de economische en handelsattachés in geval van onveiligheid. Het is echter niet de bedoeling de betrekkingen te verbreken, want het behoud van de relatie is constructiever dan het isoleren van de betrokken landen.

Het tweede luik heeft te maken met een sensibilisering van de ondernemingen voor duurzame ontwikkeling, met inbegrip van de bescherming van de mensenrechten. Deze sensibilisering vergt de verspreiding van informatie en actie op het terrein, zowel bij de economische en handelsattachés als bij de stagiairs en ondernemers die aan de BI&E programma’s deelnemen, o.a. in het raam van economische missies.

“In ons tijdperk waar de verbetering van de levensomstandigheden, het respect voor de mensenrechten – met inbegrip van de economische en sociale deelaspecten ervan – en de welvaart als onlosmakelijk verbonden worden beschouwd, stellen velen onder ons vast dat het respect van het bewind voor het recht op een veilig leven en voor de integriteit van de persoon de fundamentele voorwaarden vormt voor een duurzame economische ontwikkeling”, verklaart mevrouw Jodogne, waarbij zij subtiel verwijst naar de toekomende uitdagingen voor het imago van Brussel: “Ik blijf overtuigd van de waarde van verantwoorde handel met onze exportlanden, naast de steun die ik verleen aan een even verantwoord ondernemerschap in Brussel.”