De ‘Digital Natives’ of ‘Z-generatie’ werden aan het einde van de jaren 90 geboren in een wereld vol computers. Hun troeven zijn communicatie, samenwerking, verbinding en creativiteit. Wie zijn deze jonge werknemers eigenlijk? We nemen hier deze opkomende generatie in de bedrijfswereld even onder de loep.
Eerst en vooral autonomie. En daarbij ook flexibiliteit, creativiteit, teamspirit en ambitie. Dat zijn de kenmerken die deskundigen aanhalen als ze de huidige jonge werkende mensen moeten definiëren. “Deze generatie heeft boordevol ambitie, ze wil omhoog in die hiërarchie en gunt zich hiervoor de middelen. Jonge werknemers zijn bijzonder gemotiveerd, kloppen regelmatig overuren en waarderen teamwerk”, weet Isabelle Marchal, Managing Director bij Teampower. “Een andere troef van deze generatie is het aanpassingsvermogen. Deze jonge mensen zijn veelzijdig, zelfredzaam en bijzonder op hun gemak met mensen van een vroegere leeftijdscategorie. Bovendien zitten integratie en diversiteit (geslacht, nationaliteit, huidskleur, godsdienst enz.) in hun genen gegrift”, aldus Barbara Claeys, directrice van de communicatie-hogeschool ECS. Een ander sterk punt: deze generatie leidt zichzelf tijdens haar ganse loopbaan op. Dat bevestigt Margaret Denis, Director Culture, Change Management & Digital Workplace Transformation bij Proximus : “Wat betreft hun vaardigheden beschikken deze jonge starters bij het begin van hun carrière natuurlijk nog niet over veel ervaring, maar wel al over uitgebreide kennis, zeker op het vlak van technologie.”
Deze gemotiveerde generatie heeft nochtans zijn mindere kantjes. “Ze zijn nogal ongeduldig en besteden soms te weinig aandacht aan hun werk”, betreurt Isabelle Marchal. Barbara Claeys is het daarmee eens: “Ze leven in het nú en het onmiddellijke, waardoor hun werk soms aan diepgang tekortschiet. Ze zijn heel goed op de hoogte van hun rechten, maar vergeten nogal gemakkelijk dat ze ook plichten hebben. Ze zijn bovendien zeer frank en kunnen daarom als brutaal en onbeschaamd overkomen bij andere mensen.” “Persoonlijk waardeer ik deze lichte vorm van onbeschoftheid. Die bevordert de diversiteit in de onderneming. En door hun ruwe communicatie helpen de jongeren onszelf in vraag te stellen en ons te ontwikkelen, zeker wat de digitale technologieën betreft”, erkent Margaret Denis. “De ruimtelijke en temporele vrijheid in hun werk beschouwen ze als een niet meer bespreekbaar criterium. De coronacrisis gaf hieraan trouwens een verdere impuls. Al bij al betekent dit dat bedrijven hun visie op de werkorganisatie moeten aanpassen, dat ze mensen moeten vertrouwen en erin moeten slagen om vier generaties met uiteenlopende verwachtingen samen te laten leven op het werk”, zegt Cindy Dewitte, Human Resources Director bij Multipharma.
Respect moet je afdwingen!
De Z-generatie heeft weinig aanleg voor compromissen en heeft moeite met gezag. Verticaal management mag de deur uit, want de Z-generatie pleit voor gelijkheid. Barbara Claeys licht toe: “De jongeren van de Z-generatie hunkeren naar participatief management dat op collectieve intelligentie berust. Iets opdringen, dat kan voor hen gewoon niet. Gedachtewisseling vinden ze wél oké. En respect moet je verdienen. Ze hebben dus wellicht meer respect voor een collega die bekwaamheid, ervaring en een positieve attitude op het werk aan de dag legt, dan voor hun N+1.” “Deze jonge werknemers hebben veel autonomie nodig, onder andere wat betreft werkuren, telewerk of sociale controle. Ze hebben echter ook behoefte aan een rolmodel en begeleiding zonder bevelen. Hun leidinggevende moet zich eerder als gids of mentor opstellen dan als baas”, vertelt Isabelle Marchal. “Empowerment is namelijk heel belangrijk. Het kader en het doel moeten uiteraard worden bepaald, maar daarna krijgen de werknemers – ook de jongere – de vrije teugel en de mogelijkheid om daar zelfstandig werk van te maken”, voegt Margaret Denis toe.
Een nieuw aandachtspunt voor managers is dat deze generatie permanent geconnecteerd is en dus een groter risico loopt op stress dan de vorige generaties. Als de leidinggevende ziet dat ze nooit afstand nemen van het werk, constant verbonden blijven en de klok rond werken, dan moet hij of zij alarm slaan”, waarschuwt Cindy Dewitte.
Welke rol krijgen zij in het bedrijf?
Met dit alles in het achterhoofd rijst de vraag of die jongeren een plaats hebben in de onderneming en of ze er gelukkig kunnen zijn. Barbara Claeys twijfelt daar niet aan: “Grote ondernemingen en vooral merken zijn nog steeds een droom, voor jongeren. Maar om die jonge werkkrachten te behouden, zullen de bedrijven zich moeten aanpassen. Geen enkele jongere werknemer wil nog werken in een ouderwets bedrijf waar niets beweegt en waar van hun ideeën nooit iets in huis komt. Persoonlijk beschouw ik dat als een kans voor ondernemingen om dynamischer op te treden, zich ethisch te engageren en de consumenten van de toekomst te blijven aantrekken.”
Cindy Dewitte oordeelt bovendien dat grote ondernemingen vanwege hun stabiliteit de jongeren kunnen aantrekken. “Deze generatie is tijdens een recessie geboren en beschouwt dus salaris en stabiliteit als twee belangrijke criteria bij de keuze van een werkgever. Jonge werknemers kennen heel goed de waarde van het geld en weten bovendien hoeveel inspanningen nodig zijn om dat geld te verdienen. Er bestaat echter een verschil tussen aantrekken en behouden van jonge werknemers. Een werknemer die geen autonomie geniet, geen ontwikkelingsuitzichten heeft en de relatie met de hiërarchie niet als verrijkend ervaart, zal ergens anders betere werkomstandigheden zoeken.” “Met een goed management kunnen jonge mensen zich zeker goed voelen binnen het bedrijf. Toch zien we dat deze generatie hunkert naar ondernemerschap. Ze zijn eerder ‘intrapreneurs’ dan werknemers”, zegt Isabelle Marchal.
Tissen intrapreneur en ondernemer
De Z-generatie besteedt veel aandacht aan ondernemerschap. Een op de twee jongeren overweegt vroeg of laat een eigen bedrijf op te richten of als zelfstandige te werken. Voor de Z-generatie is alles mogelijk. Dankzij het internet ligt de ganse wereld binnen hand- of muisklikbereik en kan iedereen met een project of voldoende talent daar iets van maken. “Deze jonge mensen zijn bijzonder ambitieus en zelfzeker. Ze mikken op een ‘explosieve’ carrière. Ze zoeken verantwoordelijkheden, willen het initiatief nemen en schrikken er niet voor terug volgens het ‘trial and error’-principe te werken, totdat ze het gewenste resultaat bereiken. Ze maken intensief gebruik van hun – vaak internationaal – netwerk om succes te oogsten. Dat netwerk is voor hen bijna belangrijker dan een diploma”, weet Cindy Dewitte. “Als ze in hun project geloven, leveren ze maximale inspanningen want voor hen is niets onmogelijk. Ze zien andere mensen slagen in projecten en gaan er vanuit dat zij dat ook aankunnen. Ze hebben een sterke ondernemersgeest”, besluit Barbara Claeys.