Groepshuisvesting: een antigentrificatie-instrument

Heeft groepshuisvesting een reden van bestaan in grote stedelijke centra, en in het bijzonder in Brussel? De dynamiek van fundamentele bewegingen zoals die van de Community Land Trust Brussels (CLTB) lijkt hierop te wijzen. 

Matthieu Lietaert is vandaag de trotse eigenaar van een woning in het gebouw L’Échappée in Laken: “Dit is een groepshuisvestingsproject van 18 wooneenheden voor gezinnen, stellen of alleenstaanden die besloten hebben om zich te hergroeperen in een gemeenschappelijk eigendom. We zijn dus allemaal samen eigenaar van het terrein en het gebouw.” 

L’Échappée kon van scratch worden opgebouwd: “We hebben grond aangekocht waarop een loods stond. Die werd ondertussen afgebroken. We hebben hier een betonnen gebouw laten oprichten.” Matthieu geeft toe dat beton niet ideaal is als je “groen” wilt bouwen, maar het is goedkoper, en dus geschikt voor een project dat mensen met verschillende sociale profielen kan verwelkomen. L’Échappée compenseert dit nadeel met meerdere troeven: “De stookruimte is gemeenschappelijk, het dak is bedekt met een zestigtal zonnepanelen en de parkings die ons wettelijk werden opgelegd zijn verkocht aan de buren.” De bewoners van L’Échappée verplaatsen zich voornamelijk met zgn. ‘zachte’ vervoermiddelen en met het openbaar vervoer. 

Een mooie doorbrak van de CLTB aan beide zijden van het kanaal 

In tegenstelling tot L’Échappée maken de door de CLTB opgezette projecten een onderscheid tussen de eigendom van de grond en van het gebouw. Voordeel: een tweeledige bescherming, enerzijds tegen speculatie, anderzijds tegen de zogenaamde “gentrificatie” (de sociale opwaardering van wijken, die de minderbedeelden verdrijft). Voor het ogenblik zijn er bij de CLTB en in het groepshuisvestingsregister minstens acht projecten voltooid of in uitvoering. Het zijn allemaal bouw- of renovatieprojecten, gelegen op de noord-zuidas aan weerszijden van het kanaal: Priester Cuylits, Transvaal, Tivoli (partnerschappen in voorbereiding), de projecten Liedts, Vandenpeereboom/Regenboog, Verheyden-Le Nid (in aanbouw), Anvers Lumière du Nord (in aanbouw) en ten slotte Mariemont-L’écluse, het allereerste CLT-project in continentaal Europa… 

Er zijn nog andere initiatieven: onlangs hield Coarchi een informatiebijeenkomst over een prachtig renovatieproject voor een gebouw aan de Menenstraat. Jeanne Nguyen, communicatiemanager bij Twyce, het architectenbureau dat Coarchi leidt, verklaarde hierover het volgende: “Coarchi is een complete dienst voor de creatie en ondersteuning van collectieve en participatieve woonprojecten. In het geval van het Menenproject werken we aan de herbestemming van een gebouw en een groot bijgebouw in Molenbeek. Ze dateren uit het begin van de 20ste eeuw en werden gebouwd in Art Nouveau-stijl. Ze behoren tot het onroerend erfgoed en bleven daarom beschermd tegen projectontwikkelaars op zoek af te breken panden …”  

Het voorgebouw is tot nu toe verdeeld in een vijftigtal studentenkamers. Het wordt nu gerenoveerd volgens de huidige normen en omgevormd tot een- tot driekamerappartementen. Het achterste gebouw wordt omgebouwd tot lofts. In dit geval legde een vastgoedmakelaar de link met Coarchi. Deze verscheidenheid aan modellen vindt Matthieu Lietaert positief. De diversificatie van toegangsmodellen tot samenwonen zijn uiteindelijk de garantie voor een betere sociale mix in Brussel.