Een analyse van de tewerkstelling op Brussels Airport door HIVA-KU Leuven levert interessante informatie op over de jobkansen voor Brusselse werkzoekenden op de luchthaven. “Dit kunnen we gebruiken om meer gerichte acties te doen.”
Met bijna 24.000 werknemers, 317 bedrijven, 18 sectoren en gemiddeld 400 openstaande arbeidsplaatsen vormt de luchthaven een unieke arbeidsmarkt. Wat meteen in het oog springt, is de diversiteit in de banen. Commerciële, administratieve, operationele, veiligheids-, catering-, bagageafhandeling- én consultancyfuncties: ze zijn allemaal aanwezig op Brussels Airport. “Onze luchthaven is aantrekkelijk en er zijn vacatures in te vullen in sectoren waar werkzoekenden soms niet meteen aan denken”, zegt Arnaud Feist, ceo van Brussels Airport Company.
De onderzoekers van HIVA delen de tewerkstelling in drie clusters in. Vooreerst heb je natuurlijk de luchthavencluster: alle activiteiten die met het luchtverkeer en de bagageafhandeling te maken hebben (goed voor een aandeel van 40,1%). Op de tweede plaats komt de cluster van ondersteunende activiteiten die aan de luchthaven gebonden zijn, zoals vrachtverwerking, opslag, transport op de grond, horeca, beveiliging en onderhoud (50,4%). Tot slot is er de business cluster die recent ontstaan is en bestaat uit (consultancy)bedrijven die zich op het grondgebied van de luchthaven hebben gevestigd (9,5%). Op het moment dat de studie uitgevoerd werd, in 2017, ging dat enkel nog om Deloitte, maar sindsdien zijn onder andere Microsoft en KPMG er nog bijgekomen. Deze cluster breidt dus volop uit. Samen met de toeleveranciers leveren deze ondernemingen nog eens 40.000 indirecte jobs op, bovenop de 24.000 rechtstreekse banen. Professor Ludo Struyven, die het onderzoek leidde, spreekt van een heus werkgelegenheidsbekken dat een sterke katalysator is voor de Belgische economie.
Instroom uit Kanaalzone
Brussels Airport is, zo blijkt uit het rapport, de grootste privé-werkgever voor Brusselaars: liefst 4000 inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben er al werk gevonden. Een ruime meerderheid van de werknemers komt nog altijd uit Vlaanderen (73,8%), maar Brussel levert wél meer werkkrachten (15,7%) dan het Waals Gewest (10,4%). Frappant is dat 5,3% uit de Kanaalzone toestroomt. De meeste Brusselaars gaan aan de slag in de ondersteunende cluster (onderhoud, horeca…) en de airport handling of bagageafhandeling. De meer gespecialiseerde profielen van de luchtvaartcluster komen van verder (vooral uit Antwerpen), al zijn de Brusselse inwoners met 25% ook goed vertegenwoordigd in de business cluster.
“Uit het rapport blijkt dat de business cluster vooral inwoners uit gemeenten in het zuiden van Brussel, zoals Oudergem, aantrekt”, vertelt Simon De Maeseneer, general manager van Aviato, het tewerkstellingscentrum van Brussels Airport. “Maar ook uit Brussel-stad en de Kanaalzone – Schaarbeek, Anderlecht, Molenbeek – waar een grotere werkloosheid heerst dan in de zuidelijker gelegen gemeenten, werven we vele mensen aan. Dat maakt deze studie zo interessant: we weten nu voor het eerst hoeveel mensen uit elke Brusselse gemeente hier tewerkgesteld zijn. Dat is unieke informatie die we kunnen gebruiken om in de toekomst meer gerichte acties te doen.”
Kwaliteitsvolle banen
Het rapport toont een grote dynamiek bij de Brusselse werknemers. Naast een relatief groot verloop bij de uitzendkantoren en consultancy zien we dat in de horeca 2 op de 5 werknemers na verloop van tijd weer vertrekt. Ook bij de bagageafhandeling is het een komen en gaan. Volgens de onderzoekers heeft dit met de aard van de banen te maken: ze hebben een sterk volatiel karakter en gaan vaak gepaard met moeilijke arbeidsomstandigheden. “Ik weet niet of de jobs in airport handling en horeca minder stabiel zijn”, reageert Simon De Maeseneer. “Dat er een groot verloop is, kun je ook positief bekijken. Brusselaars die er aan het werk gaan, verbeteren hun Nederlands, waardoor er zich na een tijd perspectieven voor andere jobs openen. Hun employability verhoogt. Dat is goed, al willen we natuurlijk zoveel mogelijk mensen hier houden.”
De studie nuanceert wel het beeld dat vaak opgehangen wordt van de luchthaven: dat het een arbeidsmarkt met vooral precaire en deeltijdse vormen van tewerkstelling zou zijn. Brussels Airport heeft meer voltijdse jobs in de aanbieding dan de Belgische gemiddelden (72% tegenover 58,8% in Vlaanderen, 68% in Brussel en 60% in Wallonië) én telt een groter percentage bedienden (71% tegenover 49% in Vlaanderen, 61% in Brussel en 48% in Wallonië). Liefst 61% van de nieuwkomers kan meteen fulltime aan de slag, ook dat is meer dan het gemiddelde in de rest van het land. Bovendien blijven ze in verhouding langer in dienst. Zeker in de sectoren vrachtverwerking en opslag, posterijen, beveiliging, hotels en catering is dit het geval. Dat zijn toch tendensen die wijzen op een zekere kwaliteit van tewerkstelling.
Niet te hoog gegrepen
“Wij moedigen interregionale mobiliteit aan”, zegt Cécile Huylebroeck, adviseur tewerkstelling bij Beci. “Brusselse kandidaten moeten makkelijker in aanmerking kunnen komen en toegang krijgen tot de arbeidsmarkt in andere gewesten waar vacatures niet ingevuld raken wegens een gebrek aan kandidaten. Aviato is een goed voorbeeld. Dankzij het gemeenschappelijk initiatief van VDAB, Actiris, Voka, Beci en Brussels Airport Company slagen de partijen er samen in om de opportuniteiten van de luchthavenzone kenbaar te maken aan de Brusselse werkzoekenden en zodoende vraag en aanbod te laten overeenstemmen.”
Simon De Maeseneer beaamt dat Aviato zoveel mogelijk Brusselaars naar jobs op de luchthaven wil leiden. “Daarom startten wij in samenwerking met VDAB, Actiris en Bruxelles Formation een aantal opleidingstrajecten die zich specifiek tot Brusselse werkzoekenden richten. Die omvatten een taaltraject om Nederlands te leren, aangepast aan de noden van de werkgever, een attitudetraining en een aantal technische opleidingen. We willen de Brusselaars er attent op maken dat er jobs op hen wachten op de luchthaven. We willen hen het ‘idée fausse’ dat een baan op Brussels Airport te hoog gegrepen zou zijn uit het hoofd praten. Hun gebrekkige kennis houdt hen soms tegen om te solliciteren. De interesse en de bereidwilligheid zijn er nochtans. Bijna 7 op de 10 werkzoekenden die spontaan contact opnemen met Aviato zijn Brusselaars. Momenteel hebben we twee opleidingstrajecten, voor security agent en buschauffeur, waarvoor we heel wat Brusselse werkzoekenden kunnen motiveren.”
Oproep tot co-operatie
Naast de talenkennis is attitude een aandachtspunt in de opleidingstrajecten. “Wie op de luchthaven wil werken, moet toch rekening houden met een aantal vereisten”, zegt De Maeseneer. “Er is veel aandacht voor de veiligheid en er wordt vaak in ploegen gewerkt. Sommige shiften beginnen heel vroeg. Een bottleneck voor ons blijft de nachtmobiliteit. Overdag op Brussels Airport geraken met het openbaar vervoer is geen probleem, maar als je er om twee of drie uur ’s nachts aan de slag moet, zijn de mogelijkheden zeer beperkt: er is enkel de nachtbus, die vanuit het Erasmusziekenhuis vertrekt. Brusselaars ervaren dat vaak als een grote hinderpaal. Momenteel zijn we alle mobiliteitsopties op een rijtje aan het zetten. We willen met de overheden rond de tafel gaan zitten. Met deze studie in de hand kunnen we bekijken waar het de moeite loont om extra lijnen in te zetten.”
Cécile Huylebroeck hoopt dat de inspanningen van Aviato voor inspiratie mogen zorgen. “Wij moedigen de regionale regeringen aan om met een gelijkaardige co-operatieve aanpak de Brusselse arbeidsmarkt beter te benutten.” Ze sluit zich dan ook aan bij de soortgelijke oproep die professor Ludo Struyven aan de toekomstige ministers van Werk deed bij de voorstelling van het rapport. “Want dit probleem krijgt Brussel niet alleen opgelost.”