De digitale overgang, zei u? Iedereen heeft er de mond van vol. Het is trouwens veel meer dan een buzz word: deze overgang is een bikkelharde realiteit die voor heel wat opschudding zal zorgen, zeker onder de bedrijven die in de vorige eeuw werden opgericht. Dit geldt uiteraard op commercieel vlak, maar laten we de gevolgen voor human resources zeker niet onderschatten. Een enquête en enkele getuigenissen.

Het staat als een paal boven water dat de gewoonten en verwachtingen van de consument met de digitale overgang een veranderingsproces doorstaan. Om hun concurrentiekracht te behouden, dienen de bedrijven zich aan te passen, d.w.z. ‘de activiteiten digitaliseren’. Dit geldt ook intern, met een verandering van de manier van werken. Deze verschuivingen treffen in het bijzonder het beheer van het personeel.

De HRM Club van Beci bleef niet bij de pakken zitten en organiseerde eind 2017 een ontbijt en debat over dit onderwerp. “De veranderingen die de digitale overgang teweeg zal brengen, zijn zeer verontrustend en stellen de ganse onderneming in vraag”, weet Erick Thiry, coördinator van de HRM Club. “Het wordt dus een centraal thema van de besprekingen en gedachtewisselingen die de HRM Club organiseert.”

De werkelijkheid achter het concept

Wat moeten wij nu eigenlijk verstaan onder het concept ‘digitale overgang’? Is dit fenomeen wel actueel? Reggy Degen, CEO van YoumanCapital en hoogleraar aan de Solvay Business School, oordeelt dat dit begrip twee dimensies inhoudt: commercieel en menselijk. Hij denkt verder dat geen enkele onderneming deze overgang zal kunnen omzeilen: “Het proces is al aan de gang en we kunnen niet meer achteruit. De ondernemingen zullen zich moeten aanpassen … Of zich voorbereiden op zeer moeilijke tijden.”

Talrijke kleine ondernemingen denken hieraan te kunnen ontsnappen omdat ze lokaal actief zijn. Ze zijn ervan overtuigd dat de digitalisering in hun geval niet relevant is, of tenminste niet op korte termijn. “Ze vergissen zich”, stelt Reggy Degen. “De klanten zullen vroeg of laat van de leverancier verwachten dat hij zich aanpast. Zij zullen slechts belangstelling hebben voor diensten die ook via de digitale weg toegankelijk zijn. Zij zullen online willen bestellen en bovendien een digitale reporting vragen.”

Reggy Degen, CEO van YoumanCapital

“De klanten zullen vroeg of laat van de leverancier verwachten dat hij zich aanpast. Zij zullen slechts belangstelling hebben voor diensten die ook digitaal toegankelijk zijn.”

Een wegkwijnende nationale markt

Onze deskundige beschouwt de huidige wereld als ‘vuca’ (Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity). 30% van de consumenten koopt producten op het web. “En 90% van deze aankopen gebeurt in het buitenland”, stelt hij vast. Buitenlandse ondernemingen zijn namelijk in staat om zeer snel met een pakje voor uw deur te staan. En deze deur opent zich op een wereld waar … de consument gezellig thuis kan blijven. “De consument beseft niet dat hij ‘niet-Belgisch’ koopt en dus onbewust de lokale markt uitdroogt.”

Digital natives aan het werk

De digitale overgang treft de werking van de ondernemingen heel diep, zeker wat betreft human resources. Reggy Degen denkt onder andere aan opkomst van de Z generatie op de arbeidsmarkt. Deze zogenaamde digital natives functioneren anders. Ze leven in het ‘nu en hier’, willen een antwoord op alles, nu onmiddellijk, en eisen dat men naar hen luistert. De ondernemingen worden gedwongen een HR-beleid, een werkomgeving, mobiliteitsformules en een uurrooster aan te bieden die de verwachtingen van dit publiek inwilligen. “De mensen die nu de arbeidsmarkt voor het eerst betreden, stellen zich veel vluchtiger en minder trouw op tegenover de werkgever. Jonge arbeidskrachten hebben een andere vorm van management nodig. Bevelen zonder uitleg aanvaarden ze niet langer. Het management moet zijn leidinggevende functie inruilen tegen een meer op samenwerking gerichte aanpak.”

Snel voorbijgestreefde vaardigheden

Ook de bekwaamheden van een medewerker zijn een steeds korter leven beschoren. In vervlogen tijden behaalden mensen een diploma en gebruikten ze 20 jaar lang dezelfde technieken of hulpmiddelen. Maar in een ‘vuca’ wereld zijn de door werknemers verworven competenties steeds sneller voorbijgestreefd. Na 3 tot 5 jaar is het zover. Reggy Degen voorspelt twee consequenties: “Enerzijds zullen de managers steeds meer van hun legitimiteit als baas moeten afstaan. Zij zullen niet noodzakelijk meer de bron zijn van nieuwigheden en creatie. Door de achteruitgang van hun legitimiteit zullen ze meer werk moeten maken van hun objectiviteit. Kortom, alleen objectieve managers zullen geloofwaardig overkomen en respect genieten.”

Anderzijds zullen de ondernemingen slechts hun enig werkelijk kapitaal kunnen inroepen, namelijk de bekwaamheden van de werknemers (en niet de werknemers zelf). “Veel ondernemingen investeren niet in de uitbreiding van de vaardigheden van hun werknemers. Ze beseffen niet dat ze zich op die manier zelf in de vingers snijden. Als de werkkrachten hun vakkennis niet updaten, zullen ze al gauw voorbijgestreefd zijn, met alle gevolgen van dien voor de productiviteit”, aldus onze deskundige.

Oplossingen?

Het is gelukkig nog niet te laat om op deze rijdende trein te springen, op weg naar de digitale overgang. Reggy Degen schetst enkele mogelijkheden …

“Op commercieel vlak moet u eerst en vooral een visie ontwikkelen. Welk imago wenst u voor uw onderneming? Wenst u zich te positioneren als de kleine loodgieter in de buurt of als de vakman die zijn klanten binnen de 8 uur helpt, wat het probleem ook moge zijn?” Vervolgens dienen de ondernemingen na te gaan of ze qua organisatie wel degelijk veranderingen en nieuwe structuren voorbereiden voor de digitale overgang. Er zijn heel wat vragen die u zich best stelt … Welke plaats neemt uw bedrijf op het web in? Hoe staat het gerangschikt? Welke stappen dient u te zetten? “Dit alles kadert in een strategisch denkproces over marketing en commerciële aanpak. Ondernemers moeten er voor zorgen dat hun verkoopmethodes overeenstemmen met eigenheden van de 21^e eeuw.”

Op het gebied van human resources pleit Reggy Degen voor een collectief beleid van de talenten. “Managers moeten zich omtoveren in adviseurs van talenten. De prestaties van de medewerkers zijn nu minder belangrijk dan de globale aanpak ervan. Over welk menselijk kapitaal beschikt u en hoe gaat u het ontwikkelen? In kleine ondernemingen is dit niet altijd een eenvoudige opgave. Vandaar het nut van HRM groepen en van (werkelijke of virtuele) ontmoetingen om samen na te denken en elkaar te ondersteunen bij de verwerking van problemen”, besluit hij.