Omdat China onlangs de import van afval op zijn grondgebied blokkeerde, moet Europa vandaag zijn afvalbeheersprocessen flink versnellen. België presteert bijzonder goed op dat vlak en zou dus met de ontwikkeling van nieuwe sorteercentra, een toevluchtsoord kunnen worden voor Europees afval.

“België omtoveren tot de vuilnisbelt van de wereld!” Deze slagzin van 11 ondernemers in de economische krant L’Echo in januari zette kwaad bloed bij heel wat lezers. Het voorstel is echter niet zo dwaas als het er uitziet. Europa wordt geconfronteerd met een overvloed aan afval. Het probleem is vrij eenvoudig: hoe meer Europeanen, hoe meer consumptie en hoe meer wordt weggeworpen. De overmatige consumptie gaat gepaard met extra problemen rond de opslag van gevaarlijk afval, de recycling van plastic, het beheer van de papier- en kartonberg en de verwerking van organisch afval.

Naar verluidt produceert een Europeaan jaarlijks 5 ton afval, waarvan 200 kg gevaarlijke stoffen. In verscheidene Europese landen ontstaan recyclinginitiatieven. Op zich een positief gegeven, maar deze trend dient zich te versnellen, onder andere omwille van China. De Aziatische reus is de grootste invoerder ter wereld van afval met, tot voor kort, 8,4 miljoen ton plasticafval per jaar, waarvan de helft uit Europa (België zou verleden jaar 424.000 ton plasticafval naar China hebben gestuurd). Sinds januari heeft China deze invoer echter drastisch teruggeschroefd. “Voor Europa is dit rampzalig”, zei Arnaud Brunet, directeur van het internationaal bureau voor recycling, onlangs aan onze collega’s van het magazine Le Point.

Een alternatief op korte termijn: Vietnam, India of Pakistan

Yves Decelle (Suez). V.R.

Er moeten op korte termijn beslissingen vallen. De bestaande sorteer- en recycling infrastructuur is in Europa onvoldoende ontwikkeld. “Het afvalbeheer lijdt in Europa aan een gebrek aan coherentie”, stelt Yves Decelle, specialist in deze materies bij Suez. “In Europa sorteren we al ruim 30 jaar, maar niet overal. De meest gevorderde landen zijn Duitsland, Nederland, Frankrijk en België. De achterlopers zijn Bulgarije, Polen, Malta en Griekenland, waar het merendeel van het afval nog op de vuilnisbelt terechtkomt.”

Op zeer korte termijn zou Europa het afval naar andere landen dan China kunnen uitvoeren. Zo bijvoorbeeld Vietnam, India, Pakistan of Cambodja. “Voor deze landen kan dit een economische prikkel betekenen”, oordeelt Francis Huysman, directeur-generaal van Val-I-Pac, het orgaan dat bij ons de recycling van industriële verpakkingen promoot en coördineert. “Maar de taak volledig overnemen van China, dat zal niet lukken, want de huidige sorteer- en opslagcapaciteiten zijn vandaag onvoldoende en totaal niet in staat om de volumes te verwerken die China vroeger aanvaardde.” Bovendien beveelt het Europese beleid eerder een lokale verwerking van het afval aan. De ontwikkeling van sorteercentra in Europa zou dus de ‘goede’ oplossing zijn.

België als toevluchtsoord voor het afval?

Francis Huysman (Val-I-Pac). V.R.

“We merken al een aantal initiatieven in Europa”, beweert Yves Decelle, van Suez. “We gaan echter zeer voorzichtig te werk want niemand weet vandaag of China niet opnieuw van standpunt zal veranderen. Afvalsortering en -recycling vormen namelijk een bijzonder labiele markt. Sorteren kost geld en de prijzen van herverkoop schommelen constant. Bij Suez hebben we bij gebrek aan rentabiliteit al een aantal eenheden moeten sluiten.”

De ontwikkeling van sorteercentra in Europa ziet eruit als de meest geloofwaardige oplossing. En daar zou België een vooraanstaande rol kunnen spelen. “Ik ben ervan overtuigd dat België heel wat te bieden heeft. Ons land treedt namelijk regelmatig op als testgebied in andere materies”, aldus Francis Huysman, directeur-generaal van Val-I-Pac. “Op internationaal niveau staat België trouwens vrij hoog aangeschreven voor zijn centrale ligging”, meent Fatima Boudjaoui, woordvoerder van Fostplus, het orgaan dat in België instaat voor de ophaal, sortering en recycling van huishoudelijk verpakkingsafval. “Wij zouden graag nieuwe ondernemingen naar ons grondgebied lokken. Eerst en vooral moeten de bestaande sorteercentra worden geoptimaliseerd. Neem nu de intercommunales waarmee Fostplus samenwerkt: sommige van deze centra hebben opslagcapaciteiten van 20.000 ton. Dat is te weinig. Om investeerders aan te trekken, pleiten we voor de ontwikkeling van grotere maar minder talrijke sorteercentra dan vandaag.”

Het ganse traject stimuleren

Fatima Boudjaoui (Fostplus). ©Dati Photography

Niet alleen de sorteercentra zijn aan uitbreiding toe: het ganse afvalbeheertraject moet dezelfde weg op. “Van de overheid verwachten we een wettelijk kader”, verklaart Yves Decelle, bij Suez. “Een praktisch voorbeeld: de auto- en computerconstructeurs zouden moeten worden verplicht om een bepaald percentage gerecycled plastic in hun nieuwe producten op te nemen. Vandaag is dit nog niet het geval.” Fostplus woordvoerster Fatima Boudjaoui pleit van haar kant voor een versoepeling van de Belgische regelgeving, om nieuwe investeerders aan te trekken. “In België stelt de regering zich strikter op dan Europa, wat de verplichtingen betreft. We stellen vast dat vooraanstaande investeerders veel belangstelling vertonen voor een eventuele vestiging in ons land. Een soepelere regelgeving, afgestemd op de Europese richtlijnen, zou een dergelijke beslissing in de hand kunnen helpen.” Val-I-Pac communicatieverantwoordelijke Ingrid Bouchez wenst vooral een “verandering van mentaliteit. Niet alleen economisch maar ook technisch zijn we aan een evolutie toe. De producenten van verpakkingen zijn de integratie van recyclingstoffen in hun fabricageprocessen nog niet gewoon. Er bestaan nog heel wat mogelijkheden voor de verwerking.”

En laten we niet vergeten dat een bestemming voor de recycling van afval onvermijdelijk gepaard gaat met nieuwe uitzichten qua werkgelegenheid.