Zonnepanelen tegen spotprijzen, groenestroomcertificaten, energiegemeenschappen, derdebetalers ... In Brussel zijn er tegenwoordig veel incentives voor fotovoltaïsche installaties. Alexandre de Beukelaer, hoofd van de afdeling fotovoltaïek bij EFP Brussel en directeur van Trust Elec, legt de trends uit en vertelt hoe ze werken.
Vorig jaar was een recordjaar voor de Belgische fotovoltaïsche markt. Met 4,4 miljoen geïnstalleerde eenheden steeg het aantal zonnepanelen dat in ons land op de markt werd gebracht in 2023 met 37%. Dit na een reeds ongezien record in 2022.
De belangrijkste reden voor deze stijging is de ineenstorting van de prijzen, het resultaat van een wereldmarkt die wordt overspoeld door Chinese productie. Deze vloedgolf zal bovendien blijven aanhouden. Volgens onze collega's van Alternatives Economiques had China alleen al in 2023 een productiecapaciteit van 800 GW, terwijl de wereldwijde vraag naar fotovoltaïsche panelen 450 GW bedroeg. Een hyperconcurrerende markt dus, waar de Europese vraag 56 GW bedraagt, terwijl de producenten op dit continent slechts 11 GW aan capaciteit produceren en worstelen om te overleven.
Maar hoe staat de markt er in Brussel voor? Is dit het juiste moment om te investeren - of zelfs te herinvesteren - in zonne-energie? En met welke factoren moet rekening worden gehouden? Alexandre de Beukelaer, hoofd van de afdeling fotovoltaïek van het opleidingscentrum EFP Brussel en oprichter van elektrospecialist Trust Elec, beantwoordt deze vragen.
Wordt 2024 ook een recordjaar in België?
We hebben de cijfers nog niet, maar waarschijnlijk niet. Ik zie dat heel wat installateurs veel minder produceren of zelfs verdwijnen. Er moet gezegd worden dat eind 2023 een uitzonderlijke periode was. De aankondiging van het einde van de “terugdraaiende teller” vanaf 2024 in Wallonië stimuleerde voordeelaankopen en moedigde klanten aan om de sprong te wagen vóór 31 december. Het was onvermijdelijk dat de verkoop in 2024 onder deze verwachtingen leed. Tegen 2025 zal de markt zich wellicht gestabiliseerd hebben. Zelfs zonder groenestroomcertificaten of terugdraaiende teller is een investering in Wallonië na 7 of 9 jaar nog steeds rendabel.
Hoe staat de Brusselse markt ervoor?
De installateurs die er werken zijn minder getroffen dan in Wallonië. Enerzijds zijn ze met minder omdat de werven daar complexer zijn, met zeer hoge herenhuizen en moeilijke bereikbaarheid. Anderzijds blijven de groenestroomcertificaten, die nog steeds van kracht zijn, een impact hebben. Hetzelfde geldt voor energiegemeenschappen, die ervoor zorgen dat huiseigenaren nog beter gebruik kunnen maken van de energie die ze produceren (zie kader).
Waarom zien we deze Chinese panelen tegenwoordig overal?
Ze zijn er altijd geweest, maar wat er is veranderd, is dat de prijzen lager zijn dan ooit. Ik heb de kosten van mijn Chinese panelen in drie jaar tijd door drie gedeeld! Vandaag de dag is het waar dat China met overcapaciteit kampt. Maar er zit ook een strategie achter die erop gericht is om de wereldmarkt te verdelen zodat het op de lange termijn nog meer kan domineren. Met hun enorme vestigingen en schaalvoordelen hebben producenten de middelen om dit te doen. Ondanks deze zeer lage prijzen lijken ze zelfs break-even te draaien. Hun panelen worden bijna tegen kostprijs verkocht, maar niet met verlies ...
Zijn er alternatieven?
Als we willen dat er de komende jaren nog enkele overblijven, moeten we Europese panelen kopen. Ze zijn duurder, maar ze houden rekening met de externe factoren tegen hun reële waarde, terwijl, zoals we weten, Chinese panelen worden geproduceerd onder twijfelachtige sociale en milieuomstandigheden. Het is allemaal een kwestie van middelen en klantgevoeligheid. In ieder geval zijn we blij dat we onlangs een grote installatie van Belga Solar panelen hebben uitgevoerd ...
Hoe zit het met de kwaliteit?
De technische fiches die door de grootste Chinese fabrikanten worden geleverd, worden gevalideerd door laboratoria voordat ze Europa binnenkomen. Ze geven zeer goede prestaties aan, ook al blijven ze lager dan die van Amerikaanse panelen en sommige Europese panelen. Steekproeven uitgevoerd door installateurs laten echter Chinese resultaten zien die ver onder de aangekondigde resultaten liggen. Het is dus moeilijk om dit met zekerheid te zeggen. Wat wel zeker is, is dat voor Chinese apparatuur niet dezelfde garanties gelden. Bij een defect wordt het niet vervangen.
Wat is de levensduur van een paneel?
Tegenwoordig zijn de garanties van fabrikanten gestegen van 10 tot12 jaar naar 25, 30 of 40 jaar. Hun degradatiesnelheid is erg laag en bovendien worden ze erg goed gerecycled. Wat tot vervanging zal leiden is niet zozeer het einde van de levensduur, maar de ongelooflijke evolutie in prestaties waardoor de veroudering zal versnellen. We hebben het vermogen van de eerste generatie panelen al verdubbeld of verdriedubbeld. Wie weet waar we over een paar jaar staan, gezien het feit dat de spelers zwaar blijven investeren in R&D.
Hoe zit het met de batterijen die steeds vaker worden voorgesteld voor paneelinstallaties?
Net als die in auto's zijn ze meestal van Chinese makelij en werken ze op lithium. Lithium is zeer giftig en brandbaar en wordt ontgonnen onder de omstandigheden zoals u ze kent. Batterijen voorkomen dat alle geproduceerde energie tegelijk aan het net wordt geleverd, wat de taak van de beheerder vereenvoudigt. Maar ze staan haaks op het principe van een gedeelde groene energietransitie ... De winstgevendheid van bepaalde modellen moet ook nog bewezen worden. Ik heb dus gemengde gevoelens. Ook hier zouden technologische ontwikkelingen de situatie kunnen veranderen. Er zijn zoutwaterbatterijen aangekondigd voor de komende jaren.
Rendement van de installatie: hoe lang duur het?
Elke installatie is anders en er is geen absoluut antwoord op de vraag naar het financiële rendement van een installatie. Bovendien, merkt Alexandre de Beukelaer op, veranderen de elektriciteitsprijzen. In Brussel verkorten groenestroomcertificaten de afschrijvingstermijn voor een privéwoning gemiddeld tot ongeveer vijf jaar. In het geval van een wooncomplex met een energiegemeenschap (zie kader) kan een installatie van 80 panelen zich zelfs in minder dan 4 jaar terugverdienen ... “Een bedrijf dat 100% van zijn productie verbruikt, waardeert deze in zijn boekhouding tegen de marktprijs. Dit geeft een terugverdientijd van 2 tot 5 jaar,” voegt hij eraan toe.
Wanneer is het de moeite waard?
Wie voor zonne-energie wil gaan, maar niet over het nodige geld beschikt, zal zich waarschijnlijk tot Brusol wenden. Deze derdebetalersregeling dekt alle installatiekosten en betaalt zichzelf terug via groenestroomcertificaten. Uiteraard is er hier geen sprake van geld verdienen, behalve door de huidige elektriciteitsrekening te verlagen. Maar voor degenen die van hun zonnepaneleninstallatie een gezonde financiële investering willen maken, wat is het minimaal aantal panelen dat nodig is om een redelijke winstgevendheid te garanderen? En aangezien sommige Brusselse daken slechts een zeer klein aantal panelen kunnen dragen?
Het dak beveiligen, de kabels en omvormer installeren, administratieve formaliteiten ... De installatie brengt ondraaglijke vaste kosten met zich mee die volgens Alexandre de Beukelaer een installatie pas de moeite waard maken als er 6 of zelfs 8 panelen zijn. “Daaronder schakel je over op micro-omvormers, maar hun prestaties zijn laag en de productie wordt duur. Het is niet echt de moeite meer waard,” concludeert hij.
Energiedelen: het goede Brusselse plan
Sinds april 2022 introduceert het Brusselse wettelijke kader energiegemeenschappen. Deze brengen eigenaars van fotovoltaïsche panelen en consumenten samen. Het systeem maakt het mogelijk voor de eerstgenoemden om hun inkomsten uit energieteruglevering te verhogen en de laatstgenoemden om hun dagtarief aanzienlijk te verlagen. Om deel te nemen, hoeft u alleen maar een gemeenschap bij u in de buurt op te richten of te vinden, als die er is. Zo niet, dan kunt u zich altijd wenden tot de vzw "Illuminons notre quartier", die het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest omvat. Consumenten die er nog geen hebben, moeten ook een slimme meter aanschaffen, die gratis wordt geïnstalleerd door Sibelga. energysharing.brugel.brussels
Groenestroomcertificaten in het kort
Door fotovoltaïsche panelen te installeren, wordt u een producent van groene elektriciteit. Het Brussels Gewest kent u dan “groenestroomcertificaten” met een looptijd van 10 jaar toe. Het doel van deze immateriële documenten is om de CO2-besparing te erkennen die een nieuwe installatie oplevert.
U kunt uw certificaten doorverkopen op de energiemarkt om uw investering sneller terug te verdienen. Dankzij jaarlijkse opwaartse en neerwaartse aanpassingen van het toekenningspercentage is het certificatensysteem zo afgesteld dat de investering uiterlijk binnen zeven jaar is terugverdiend (vandaar de certificaten).
De laagste prijs voor een groenestroomcertificaat - en dat is ook de huidige prijs - is € 65,-. Een dergelijk tarief betekent ook dat kandidaten en hun adviseurs zinvolle investeringsplannen kunnen opstellen,” legt Alexandre de Beukelaer uit.