Wist u dat BECI, als representatieve organisatie van zelfstandigen en werkgevers, regelmatig kandidaten voorlegt voor de functie van sociale rechter bij de arbeidsrechtbank? Deze niet-professionele rechters spelen een waardevolle rol dankzij hun ervaring met al wat zich op de werkvloer kan voordoen.
Ondanks hun soms discrete tussenkomst, spelen sociale rechters een belangrijke rol in de goede werking van de arbeidsrechtbank. Ze zijn niet allen juristen, maar door hun beroepspraktijk wél vertrouwd met de sociale wetgeving (arbeidsovereenkomsten, werkloosheid, kinderbijslag, invaliditeit enz.) die de uiteenlopende kamers toepassen. Omdat deze rechters zelf behoren tot de wereld van loontrekkenden, werkgevers of zelfstandigen, hebben zij een diepgaand en ervaren inzicht in conflicten. Wanneer de arbeidsrechtbank een geschil tussen een werknemer en zijn werkgever onderzoekt, wordt de beroepsrechter bijgestaan door een sociale rechter voor werknemers en een sociale rechter voor werkgevers. Deze rechters worden benoemd voor een periode van vijf jaar. Ze zijn volwaardige magistraten en dienen dezelfde verplichtingen na te leven.
Maurice Parmentier bekleedt een dergelijke functie. Dit gepensioneerd voormalig hoger kaderlid uit de banksector is al ruim 20 jaar sociale rechter voor werknemers. Deze missie en rol blijven hem enthousiasmeren: “Wat wij aan de beroepsrechter te bieden hebben, is onze kennis en onze praktijkervaring in de werkomgeving.” Omgekeerd kwam zijn ervaring als sociale rechter zijn kennis van zaken in zijn eigen beroep ten goede: “Iedereen gelooft dat het gras ergens anders altijd groener is. In de rechtbank luister je naar pleidooien in vele zaken en kom je tot het besef dat wat in je eigen bedrijf omgaat in feite verre van rampzalig is. Vaak dacht ik bij mezelf: we weten ons eigenlijk toch redelijk goed te redden!”
Maurice zetelt slechts enkele dagen per maand. Hij geeft de voorkeur aan materies die de grootste impact hebben op de werknemer, zoals de arbeidsovereenkomst, de handicap, maar ook geschillen met het OCMW.
“Tijdens de hoorzitting dragen we nooit een petje.”
Je zou kunnen geloven dat de sociale rechter vanzelfsprekend opkomt voor de partij die hij vertegenwoordigt. Maurice ontkent dit: “Tijdens de hoorzitting zetten we automatisch ons petje af. Het klopt dus niet dat de sociale rechter voor werkgevers automatisch de werkgever zal verdedigen. Hetzelfde geldt voor de werknemer. We mobiliseren alle nodige informatie voor een goed begrip van het geschil. We luisteren naar de verschillende partijen en beslissen daarna volgens wat ons rechtvaardig lijkt te zijn.” Aan het einde van de zitting beraadslagen de drie rechters en spreken ze hun oordeel uit. De beslissing wordt meestal unaniem genomen. De neutraliteit en vertrouwelijkheid zijn gewaarborgd.
Naast zijn activiteit als sociale rechter is Maurice Parmentier een van de stichtend leden van de vzw Médiation et Conciliation en droit social. Deze kamer, die de verzoening van partijen nastreeft, werd enkele jaren geleden opgericht. “Ik ben meestal geen voorstander van stakingen, omdat overeenkomsten niet op kasseien worden ondertekend. We gaan rond de tafel zitten en slagen er geleidelijk in om de vinger te leggen op wat mensen heeft gefrustreerd en gekwetst.” Verzoening en bemiddeling zijn twee manieren om een conflict op te lossen en tegelijk de geheimzinnige kronkels van langdurige juridische procedures te vermijden. “Vaak is een slecht akkoord beter dan een goed proces.”
Aan het einde van het gesprek betreurt Maurice een fenomeen dat hij vaak vaststelt tijdens hoorzittingen: “De betrokken werknemers zijn dikwijls afwezig tijdens de hoorzitting. En daar zitten we dan, alleen met de beroepsrechter en de advocaten. Natuurlijk is de aanwezigheid van de betrokken werknemers niet verplicht, maar het is spijtig dat ze niet komen opdagen. Al was het maar om te horen wat er wordt gezegd en wat hun eigen advocaten zeiden, over hen en over het geschil …”
Praktisch:
Wat zijn de voorwaarden om een sociale rechter te worden?
- Minstens 25 jaar oud zijn;
- Houder zijn van een studiebewijs of diploma in dezelfde taal als de betrokken rechtbank (Nederlands, Frans of Duits);
- Geen openbaar ambt bekleden, d.w.z. niet verkozen zijn als volksvertegenwoordiger, senator, burgemeester gemeenteraadslid, provincieraadslid enz.
- Geen notaris, gerechtsdeurwaarder, advocaat, militair of geestelijke zijn;
- Geen bezoldigde politieke of administratieve functie beoefenen of openbaar ambt bekleden.
Hoe word je sociale rechter?
- Vacatures voor sociale rechters worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
- Kandidaten voor functies van sociale rechters die werknemers vertegenwoordigen worden aan de minister van Werk voorgesteld door de vakbonden.
- Kandidaten voor functies van sociale rechters die werkgevers vertegenwoordigen worden van hun kant door de werkgeversorganisaties aan de minister van Werk voorgesteld. En de kandidaat sociale rechters die zelfstandigen wensen te vertegenwoordigen, worden door de zelfstandigenorganisaties voorgedragen aan de minister van de Middenstand.
- De posten van sociale rechters voor werknemers worden verdeeld tussen de verschillende vakbonden in functie van de resultaten van de sociale verkiezingen.
- De persoon die belangstelling heeft voor een functie als sociaal rechter moet zich dus richten tot zijn vakbond, zijn werkgeversorganisatie of zijn zelfstandigenorganisatie. Deze zal hem of haar presenteren voor de vacante post. Vervolgens wordt de mening gevraagd van de voorzitter van de arbeidsrechtbank en van het arbeidsauditoraat.
- Als de voorzitter zich positief uitspreekt, volgt het dossier de normale procedure. Een Koninklijk Besluit zal worden ondertekend door de Koning, de minister van Justitie en hetzij de minister van Werkgelegenheid en Werk (ingeval van rechters voor werknemers en werkgevers), hetzij de minister van Middenstand (voor zelfstandigen).
- Sociale rechters worden voor een periode van vijf jaar benoemd. De benoeming kan worden hernieuwd.
Maurice Parmentier, Voorzitter van de sociale rechters van de Franstalige arbeidsrechtbank van Brussel
