[genodigde artikel]
Middenin de gezondheidscrisis en haar rampzalige gevolgen voor de economie, buigen we ons op de opleving van ondernemers die moeilijkheden hebben ondergaan. Ook buiten deze specifieke context loont het de moeite om ons te verdiepen in de morele waarde van het faillissement van ondernemers. Want op die manier vinden die mensen opnieuw rust, zelfvertrouwen en ontplooiing in de verwezenlijking van een nieuw project.
Wat is het tweede-kansondernemerschap ?
Tweede-kansondernemerschap betekent dus het (her)starten van een ondernemersactiviteit na een ongewilde mislukking. De tweede-kansondernemer is een persoon die, na een eerste mislukking als ondernemer, beslist om een nieuwe onderneming op te richten.
Tweede-kansondernemerschap bevorderen gaat gepaard met structurele maatregelen om ondernemers die een nieuwe activiteit willen lanceren niet te hinderen in het opstartproces, bv. door een verleden beleving die nog te pijnlijk blijft om te worden aanvaard. Die mensen moeten hun autonomie, waardigheid en vrije wil kunnen herwinnen om nieuwe persoonlijke en professionele uitzichten te verwezenlijken.
De hernieuwde energie zal duurzamer zijn als ze voortvloeit uit een welwillende, praktische, mensvriendelijke en efficiënte begeleiding van de persoon. Dit is onder andere wat Beci’s reStart programma aanbiedt aan gefailleerde ondernemers: een unieke kans om op te leven in uitstekende omstandigheden, met respect voor de persoon.
Wat zijn de stappen om een succesvol tweede-kansondernemerschap te voeren?
Wat zijn daarom te stappen om deze creatieve vernieuwing van de ondernemersaanpak te concretiseren?
De eerste stap is van culturele aard
Mislukking aanvaarden om nadien beter te slagen. Falen kan een gunstige leerfactor zijn in de ontwikkeling van het menselijk kapitaal.
De ontwikkeling van de ondernemersgeest en de aanmoediging van ondernemerschap staan al meerdere jaren op de agenda van onze overheden. Toch werd er tot nu toe te weinig aandacht besteed aan ondernemers die failliet zijn gegaan – en nog minder aan hun mindset.
In tegenstelling tot de Verenigde Staten en de Angelsaksische cultuur, werd het recht om te mislukken niet echt geïntegreerd in onze Europese ondernemerscultuur. En zeker niet in België. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan wordt faillissement gewoon beschouwd als één van de risico’s van ondernemerschap. Veel mensen beschouwen daar faillissement als een gunstige leerfactor voor de ontwikkeling van het menselijk kapitaal.
Een revolutie is misschien niet nodig, maar waarom geen heilzame evolutie van onze mentaliteit? Wij Europeanen beschouwen het falen van een onderneming nog te vaak als abnormaal en beschamend. Naast de oprichting van nieuwe bedrijven is de verdwijning van sommige ondernemingen nochtans een integraal onderdeel van het economische ontwikkelingsproces van een regio of een land. Minder succesvolle bedrijven worden gedwongen de markt te verlaten, terwijl nieuwe ondernemingen ontstaan (cf. het concept van ‘creatieve vernietiging’ van Schumpeter).
Laten we verder kijken dan deze universele economische wet die de oprichting en het verdwijnen van bedrijven als een normaal cyclus van het maatschappelijke leven beschouwt. We staan even stil bij de bewering dat een ondernemerservaring, ook al is die niet succesvol, ondernemers in staat stelt om te leren en vooruitgang te boeken. Sommigen van hen hebben dan de moed om weer op te staan voor een nieuwe poging, in het raam van het tweede-kansondernemerschap.
De tweede stap is psychologisch
Focussen op het begrip ‘nuttige mislukking’, of de moeilijkheden begrijpen en gebruiken om zichzelf beter te leren kennen. Dit is een beginsel van de positieve psychologie.
Laten we dus onze zwakheden omzetten in troeven. Dat is veel nuttiger dan te blijven steken in al wat verkeerd loopt.
Ziedaar het principe van de positieve psychologie. We staan even stil bij het begrip ‘mislukking’, op zich een bijzonder leerrijke beleving. Dat betekent echter dat we de oorzaken van onze mislukking willen analyseren en begrijpen. In zulke omstandigheden zetten we de stappen naar een ‘nuttige mislukking’. Inzicht krijgen in de redenen van de mislukking is een manier om belangrijke delen van de eigen persoonlijkheid te ontdekken en om zwakke punten te converteren in pluspunten. Deze vorm van introspectie is onontbeerlijk om echt herboren te worden, om een nieuw beroepsleven tegemoet te gaan en om eindelijk opnieuw op te leven!
Het is hoog tijd om mislukking weer haar rechtmatige plaats te geven in het ondernemersavontuur. Het recht op een tweede kans, op een nieuwe start, op een opleving, hoe je het ook wil noemen, moet worden aanvaard om opbouwend op te treden. Het vermogen om een nieuwe start te nemen moet dus concreet worden vergemakkelijkt.
Uiteraard zijn er culturele, psychologische, administratieve, juridische en financiële hindernissen als zovele obstakels voor degenen die aan een nieuw avontuur willen beginnen. Zulke belemmeringen overwinnen geeft een nieuwe, heilzame betekenis aan mislukking! Het bevordert een ondernemerscultuur die initiatieven aanmoedigt. En het vermijdt het spontane reflex om zich te verschuilen achter het verdovende effect van ontkenning, verdriet en/of woede, de ideale voedingsbodem voor een schuldgevoel en/of schaamte.
De derde stap is veerkrachtig
De ontwikkeling van een veerkrachtig vermogen of actieve veerkracht als een bron van creatieve energie voor oplevende ondernemers – een soort verborgen geschenk!
Actieve veerkracht (de laatste fase) gaat gepaard met de terugkeer van ondernemende energie, vaak ook wel ‘rebound’ genoemd. Om dit te doen en zichzelf te reconstrueren, moet de persoon interne en externe middelen kunnen mobiliseren, nieuwe relaties aanknopen en weer op andere mensen vertrouwen. Zo doorbreekt de ondernemer een spiraal van afzondering, laat hij een pijnlijke context achter zich en werkt hij aan transformatie.
Zo sterk is solidariteit en, in dit geval, de menselijke ondersteuning door gespecialiseerde coaches zoals die van Beci en, meer bepaald, het reStart programma. De persoon die de trauma van de mislukking, de angst of de zwijgzame trots overwint, betreedt een fase van denkwerk en relativering totdat hij zijn fouten aanvaart en hieruit leert, wat getuigt van een veerkrachtig vermogen. Dit is het zogenaamde ‘rouwcurve’-proces. Na de neerwaartse en schommelende fasen, met onder andere de schok van het faillissement en de opeenvolgende woede, ontkenning, droefheid en depressie, zien we in de meeste gevallen opnieuw een stijgende curve, de aanvang van een min of meer lange, maar zekere en heilzame periode.
Dan zien we de gunstige effecten van een geleidelijke aanvaarding, gevolgd door integratie en ten slotte vernieuwing. Ziedaar het verborgen geschenk. Dan is de tijd meestal aangebroken om aan een nieuw project te beginnen, een nieuwe beleving als ondernemer of loontrekkende.
De vierde stap is empathie
De mens als kern van het economische proces. Emoties en gedachten beheren met de adaptieve intelligentie van de ondernemer, op weg naar een zekere en duurzame vernieuwing!
In de wereld van coaching ontstonden veel technieken, zoals de Cognitieve en Gedragsbenadering, beter bekend als neurowetenschappen. Zij helpen herstartende ondernemers. Deze aanpak doet een beroep op hun adaptieve intelligentie, een manier om een deel van de hersenen te beheren dat inspeelt op nuancering, relativiteit, subtiliteit en aanpassingsvermogen. Deze techniek is bijzonder nuttig om op te leven, een nieuwe aanpak te ontwikkelen en vanuit gezonde beginselen een nieuwe start te nemen. Hier wordt ook maatwerk geleverd, waardoor de begeleiding zeer goede resultaten oplevert.
Het is dus duidelijk dat de inbreng van de neurowetenschappen van fundamenteel belang is voor een adequate, professionele, efficiënte en doelgerichte ondersteuning.
Per slot van rekening vormt de mens de kern van de ondernemerswereld en van de economie in al haar verscheidenheid. De bijdrage van de neurowetenschappen inzake management opent nieuwe wegen voor de ontwikkeling van de emotionele vaardigheden van herstartende ondernemers als drijvende krachten van het beroepsleven en de werkgelegenheid.
Een succesvol tweede-kansondernemerschap vereist dus ook opleidingen voor gefailleerde ondernemers. Uit de theorie van het menselijk kapitaal blijkt namelijk dat investeringen in de vaardigheden van de persoon de kansen op succes vergroten.
Voor een menselijk tweede-kansondernemerschap
- In een notendop: ondernemers moeten ‘wendbaar’ worden om te kunnen opleven met de nodige sereniteit en prestatievermogen!
Wij pleiten dus voor een bredere visie op mislukking, veerkracht en opleving. Deze begrippen zijn sterk sociaal getint: ze berusten op percepties en beoordelingen die zich laten beïnvloeden door het levenstraject van de persoon en door de cultuur van de gemeenschap, met zijn normen, regels en waarden.
Het staat dus als een paal boven water dat we in de huidige periode van professionele en persoonlijke afzondering, de psychologische dimensie van mislukking niet mogen verwaarlozen. Er bestaan netwerken van ondernemers die een faillissement hebben ondergaan: het reStart programma is daar een voorbeeld van. Via zulke netwerken wordt het mogelijk om ervaringen te delen en troost te vinden bij mensen die dezelfde situatie hebben meegemaakt. Dit is bijzonder waardevol en verwijst naar het onmisbare begrip ‘wendbaarheid’.
Over de auteur
Clarisse Martin-Kerneis, Carrièrebegeleider