BMediation is een Brusselse vzw die bemiddeling promoot als een duurzame methode voor de oplossing van geschillen. Onlangs stelde de organisatie een nieuwe topman aan: de advocaat Gérard Kuyper, die bij Alterys bovendien ook optreedt als erkend bemiddelaar. De vzw viert binnenkort haar 20e verjaardag en wij maken van de gelegenheid gebruik om met nieuwe voorzitter van gedachten te wisselen over de toekomst van bemiddeling.
Gérard Kuyper begon zijn carrière 25 jaar geleden als advocaat aan de Balie te Brussel. De man is al vele jaren actief in de raad van bestuur en het strategisch comité van bMediation. Hij kent de organisatie door en door. Hij was er trouwens ook verantwoordelijk voor de Franstalige opleidingen. Afgelopen juni volgde hij Pierre Schaubroeck als voorzitter op.
“Ik had het virus van het rechtswezen al zeer vroeg te pakken”, verklaart Gérard Kuyper, die wij in zijn kantoren te Watermaal-Bosvoorde ontmoeten. Hij boeit zich al jaren voor alternatieve methoden van geschillenbeslechting. “Ooit verloor ik een rechtszaak waarvan ik overtuigd was dat ik zou winnen”, herinnert hij zich. “Deze mislukking werd voor mij een openbaring: wij advocaten hebben een eigen perceptie van het conflict, maar die stemt niet per se overeen met die van de rechters. U kunt een klant nooit 100% garanderen dat hij zal winnen. Kort daarop won ik een zaak voor een KMO. Toen ik het goede nieuws aan de cliënt vertelde, was hij ondertussen totaal vergeten waarover ik het had. Zijn bedrijf was in volume verdubbeld en zou binnenkort worden overgenomen. Het oude geschil had dus voor hem geen enkel belang meer.”
Van daaruit begon Gérard Kuyper zich vragen te stellen bij de betekenis van een geschil en de rol die advocaten zouden moeten spelen bij de oplossing ervan. Is een rechtszaak noodzakelijkerwijs de beste aanpak om in de behoefte van de cliënt te voorzien? Met dit in gedachten besloot hij een opleiding tot bemiddelaar te gaan volgen en begon hij geleidelijk in die richting te werken. In 2011 werd hem gevraagd om de Balie te Brussel in de raad van bestuur van bMediation te vertegenwoordigen. “En zo begon voor mij het bMediation avontuur. Ik ben blij dat ik het voorzitterschap voor de komende drie jaar mag overnemen.”
bMediation binnenkort de referentie
De nieuwe voorzitter beschouwt drie jaar als een ideale duur voor een mandaat: “Niet te lang en toch lang genoeg om echte projecten tot stand te brengen, een nieuwe richting in te slaan en een team op te bouwen.”
Gérard Kuyper wilde eerst en vooral voortbouwen op wat zijn voorgangers hadden gedaan, door structuren en instrumenten op te zetten waarmee de beste bemiddelaars in burgerlijke en handelszaken zouden kunnen worden opgeleid. “Elk jaar leidt bMediation een honderdtal bemiddelaars op. Wij willen het vertrouwen van al deze mensen en van onze stichtende leden verdienen. Nu, dit vereist een hoog niveau van opleiding en certificering van de toekomstige bemiddelaars”, beseft hij. Zijn ambitie bestaat erin om bMediation als referentiepartner voor gerechten en bedrijven te promoten. “Ik wil de rechters namen van bemiddelaars kunnen voorstellen op wie ze volledig kunnen vertrouwen, en tegelijkertijd werk geven aan deze bemiddelaars en hen helpen hun reputatie op te bouwen.”
Gérard Kuyper wil voor bMediation ook bekendheid en erkenning als een betrouwbare en efficiënte organisatie voor het bijleggen van geschillen in de bedrijfswereld. “Ik heb een nogal ondernemende visie op bMediation die, mijns inziens, als instrument ter beschikking van de leden van Beci zou moeten staan”, aldus de voorzitter.
Bemiddeling aanmoedigen
Een andere belangrijke doelstelling is zorgen voor een betere bewustwording en het gebruik van bemiddeling als een methode voor geschillenbeslechting. “Momenteel kampen we in België met een flagrante overconsumptie van het gerechtelijk stelsel”, verklaart hij. Volgens een studie van de Raad van Europa waren er in 2014 in België iets minder dan zeven nieuwe rechtszaken per 100 inwoners per jaar. In Luxemburg was dat minder dan één, minder dan twee in Duitsland en minder dan drie in Frankrijk. Het aantal binnengekomen zaken is geweldig, terwijl het aantal rechters onveranderd blijft. Als gevolg is er steeds meer tijd nodig om geschillen te behandelen. De enige manier om de verwerkingstijdens op een duurzame manier te verkorten is dus een vermindering van het aantal nieuwe rechtszaken. De invoering van de btw op de diensten van advocaten heeft trouwens het aantal inkomende dossiers enigszins doen dalen.
“De gerechtelijke achterstand mag echter de reden niet zijn om bemiddeling te promoten”, stelt Gérard Kuyper. Voor hem dienen vooral de troeven van bemiddeling voor burgers en bedrijven te worden benadrukt. “Een rechtszaak is altijd een zwaar, langdurig en ingewikkeld proces. Het vereist veel middelen, er staat veel op het spel en het vonnis is nooit te voorspellen. Een proces is dus in justitie te vergelijken met een heelkundige ingreep in de geneeskunde: het laatste redmiddel.”
Gérard Kuyper licht verder toe dat er geschillen bestaan die een rechter, met de beste wil van de wereld, nooit op een bevredigende manier kan oplossen. Neem nu het geval van een conflict tussen buren: een van de twee buren zal onvermijdelijk gefrustreerd zijn en na het vonnis zal de ruzie aanhouden. Dit geldt ook voor geschillen tussen vennoten in een onderneming, voor conflicten bij een overdracht binnen een familie of voor problemen tussen klanten en leveranciers. “Er is soms niet veel nodig om een conflict te doen ontstaan. Bij bemiddeling zijn de mensen verplicht om met elkaar te praten en van gedachten te wisselen. Hierdoor ontstaan opnieuw relaties en kan een situatie op een snelle en voor iedereen aanvaardbare manier worden opgelost.” Neem nu het geval van een onderneming die actief is op het web en problemen ondervindt met een leverancier van wie ze software heeft gekocht. De software werkt niet en hierdoor ligt het hele bedrijf plat. “Begin dan niet aan een langdurig en peperduur proces. Het is veel interessanter om voor bemiddeling te kiezen en op die manier snel een oplossing te vinden.”
Een nieuwe wet en nieuwe uitzichten
Om bemiddeling bekend te maken en aan te moedigen, werd een nieuwe wet gestemd die binnenkort van kracht wordt. Vanaf 1 januari 2019 zullen de rechters veel actiever kunnen optreden in het voorschrijven van bemiddeling. Concreet betekent dit dat wanneer de rechter oordeelt dat een zaak anders dan via een proces kan worden geregeld, hij of zij de partij kan verzoeken eerst andere middelen in te zetten om het geschil op te lossen. Ook vanaf 1 januari 2019 zullen advocaten verplicht zijn om hun cliënten in te lichten over de verschillende bestaande oplossingen en niet langer rechtstreeks naar de rechtbank te stappen. Momenteel suggereren heel weinig advocaten spontaan bemiddeling aan hun cliënten (KMO’s of juridische diensten van grotere ondernemingen). En met de nieuwe wetgeving zullen ook publiekrechtelijke rechtspersonen een beroep kunnen doen op bemiddeling. Voorheen was dit niet het geval. Op die manier wordt het mogelijk om bemiddelingsmechanismen op een veel bredere manier voor te stellen.
Gérard Kuyper denkt dat deze nieuwe wetgeving heel wat kan veranderen aan het gebruik van bemiddeling, de betrokkenheid van de rechters en de perceptie die de burgers van bemiddeling hebben. “De houding van de rechters zal doorslaggevend zijn. Als rechters, die worden aanzien als neutrale en betrouwbare spelers, bemiddeling gaan aanmoedigen, dan zal het gebruik hiervan door een sneeuwbaleffect toenemen.” Hoe succesvoller de bemiddeling, hoe meer mensen er gebruik van zullen willen maken. Het uiteindelijke doel is dat bemiddeling een standaardmethode van geschillenbeslechting wordt, en niet langer een ‘alternatieve’ aanpak.
Er is bewustmaking nodig binnen de representatieve en beroepsorganisaties, maar ook in de bedrijfswereld en bij het grote publiek. “De mentaliteit moet veranderen en evolueren van ‘ik heb recht op’ naar ‘ik heb behoefte aan’. Met bemiddeling zijn we op zoek naar oplossingen eerder dan vonnissen en uitspraken. Hier zitten we met een totaal andere logica … en een winnende aanpak”, besluit Gérard Kuyper.
Informatie: www.bmediation.eu