De Balkan heeft geen goede reputatie. Sinds de instorting van het oude Joegoslavië in de jaren negentig, lijkt het gebied ten prooi te zijn gevallen aan chronische politieke instabiliteit die de economische hervormingen zodanig afremt dat maar weinig buitenlandse investeerders er interesse voor hebben. Nochtans blijft Zuid-West-Europa het hoofd bieden aan heel wat uitdagingen en hoeft het gebied zich niet te schamen wanneer het vergeleken wordt met veel markten uit Centraal- of Oost-Europa. Een terugkeer naar een vergeten gebied.
[Coproductie]
Kan men er vlot zakendoen?
De Balkan is een gebied waar er nog heel wat ruimte is voor de privésector en de markteconomie om te groeien. Maar dit betekent niet dat de hervormingen nog niet begonnen zijn. Het jaarverslag ‘Doing Business’ van de Wereldbank illustreert deze positieve tendensen. Het werkt een jaarlijkse rangschikking uit van de landen volgens het gemak waarmee men er kan ondernemen en zakendoen. Het kijkt bijvoorbeeld naar de voorwaarden om een onderneming op te richten, naar de duurtijd, de kostprijs en de kwaliteit van de beslechting van een handelsgeschil door een rechtbank van eerste aanleg of naar de kosten en stappen die nodig zijn om te importeren en te exporteren. Dit zijn drie van de totale tien door de Wereldbank gebruikte criteria om de mogelijkheden te evalueren die ondernemers en pas opgerichte bedrijven overal ter wereld aangeboden krijgen. De goede leerlingen van Centraal en Oost-Europa zoals Slovenië, Slowakije en Hongarije bezetten respectievelijk de 40ste, 42ste en 53ste plaats in deze rangschikking. En de Balkanlanden? Kroatië, dat al lid is van de Europese Unie (EU), staat op de 58ste plaats. Servië staat op de 48ste plaats en Noord-Macedonië is 10de in de wereldrangschikking. En België? Dat staat op de 45ste plaats.
Politieke (in)stabiliteit?
De conflicten uit de jaren negentig staan in de geheugens gegrift, maar afgezien van de geschillen tussen Belgrado en Pristina waar de Europese diplomatie zich sinds 2011 over ontfermt, zijn de relaties tussen de landen uit het gebied genormaliseerd. Bovendien heeft Noord-Macedonië in januari 2019 uiteindelijk het 28 jaar oude meningsverschil opgelost dat het had met Griekenland en dat sloeg op de naam van die oude Joegoslavische republiek. De landen uit het gebied weten dan wel dat de toetreding tot de EU tijd kost (Servië en Montenegro kunnen maar ten vroegste toetreden in 2025), toch blijven ze sterke bilaterale handels- en politieke relaties met Europa onderhouden, voor een groot deel omdat de EU de voornaamste exportmarkt voor het gebied is. Bovendien hebben de bilaterale akkoorden die met de EU gesloten werden in het kader van het uitbreidingsproces, hen tot een niet te negeren speler (en stabiliserende factor) gemaakt in dat deel van de wereld. Hetzelfde kan niet gezegd worden van Noord-Afrika, de voormalige sovjetrepublieken (en in het bijzonder de Oekraïne) of zelfs Turkije waar de EU niet dezelfde politieke en economische invloed heeft.
En de investeringen?
De landen van dit gebied blijven bescheiden markten, maar dit neemt niet weg dat buitenlandse investeerders in de Balkan heel wat vooruitgang hebben geboekt. Volgens de Verenigde Naties, zijn de investeringen in de Balkanlanden die geen EU-lid zijn, met 54% toegenomen tijdens de periode 2012-2017. Wat de oorsprong van de investeringen betreft, blijven de landen van de EU de belangrijkste investeerders in de Balkan, ondanks de toegenomen aanwezigheid van China op handelsvlak (in het bijzonder in Servië), waardoor Europa zijn economisch leiderschap in het gebied verder versterkt. Dit leiderschap blijkt ook uit de digitale strategie die door de Europese Commissie werd gelanceerd in 2018 en die ertoe strekt om de overstap van de Balkanlanden naar de digitale economie te ondersteunen. Er werd een miljard euro voor dit initiatief uitgetrokken voor de periode die loopt tot 2020, en de Commissie hoopt om nog vier miljard extra aan te trekken door middel van andere investeringsbronnen.
Meer informatie op: political-edge.com
