Arbeidsongevallen: liever voorkomen

Een ongeval is snel gebeurd, ook op het werk. Volgens Fedris, het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s, werden in 2017 164.786 arbeidsongevallen geregistreerd. Dit is 2,5% meer dan het jaar voordien. Welke ongevallen komen het vaakst voor? Hoe kunt u zichzelf hiertegen beschermen? Wat zijn uw verplichtingen als werkgever? De antwoorden van deskundigen.

In België is elke onderneming verplicht een verzekeringscontract af te sluiten met een privéverzekeringsmaatschappij om de werknemers afdoend te beschermen wanneer een arbeidsongeval zich voordoet. Dankzij deze verzekering krijgt de werknemer zijn medische kosten terugbetaald, wordt hij tijdens zijn arbeidsongeschiktheid betaald en bovendien vergoed in geval van blijvende invaliditeit … tenminste voor zover het werkongeval als zodanig wordt herkend …

De wet van 10 april 1971 definieert een ongeval als eender welke plotselinge gebeurtenis die zich voordoet op de weg tussen woning en werk of tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, en die de werknemer een letsel toebrengt. Bij gebrek aan lichamelijke of psychosociale letsels wordt de gebeurtenis niet herkend als een arbeidsongeval. “Dit houdt ook in dat de werknemer op het moment van het ongeval zijn functie uitoefent. Als een medewerker ’s middags gaat winkelen en van een roltrap valt, geldt dit niet als een arbeidsongeval”, zegt Johan Olbrechts, Manager Preventieadvies bij Axa.

Johan Olbrechts

Top van de meest voorkomende ongevallen

De risico’s van arbeidsongevallen verschillen naargelang van de sector van activiteit en de functie. Sommige sectoren worden uiteraard vaker getroffen. Zo had in 2016 60% van de door Fedris geregistreerde arbeidsongevallen te maken met arbeiders. Volgens een onderzoek van Axa bleven de cijfers tussen 2013 en 2017 zeer stabiel. “Ondanks de opkomst van nieuwe beroepen en technologieën stellen we geen nieuwe trends vast in gemelde incidenten. Zowel het type ongeval als het aantal gewonden of het aantal dagen arbeidsongeschiktheid blijft stabiel,” legt Brigitte Bert, Preventie-Ingenieur bij Axa, uit.

Brigitte Bert

Ongevallen veroorzaakt door elektriciteit, brand of een ontploffing behoren echter tot de zeldzaamste voorvallen (minder dan 2%).

</fin encadré>

Leeftijd en anciënniteit spelen een rol. Zo gebeurt 18% van de ongevallen met arbeidsongeschiktheid tijdens het eerste werkjaar. En we zitten aan 53% voor werknemers met minder dan 5 jaar anciënniteit. “Deze cijfers tonen het belang aan van een goede begeleiding op het gebied van veiligheid en preventie zodra een nieuwe werknemer in een bedrijf van start gaat”, aldus Kleopatra Van den Bergh, preventieadviseur bij Mensura. Qua leeftijd zijn werknemers tussen 30 en 50 jaar het zwaarst door ongevallen getroffen.

Volgens het Axa-onderzoek veroorzaakt 40% van de arbeidsongevallen geen arbeidsongeschiktheid. 25% van de ongevallen resulteert in één week arbeidsongeschiktheid en slechts 7% leidt tot een arbeidsongeschiktheid van meer dan 3 maanden.

Pendelen gevaarlijker dan werken

Ongevallen op de weg tussen woon- en werkplaats vertegenwoordigen 15% van het totaal. Ze zijn vaak ernstiger en vaker dodelijk dan arbeidsongevallen. Zo deden zich in 2016 meer dan 4.150 arbeidsongevallen voor in het verkeer, met bijna 112.200 dagen arbeidsongeschiktheid tot gevolg. Ongeveer 400 van deze ongevallen leidden tot blijvende invaliditeit en 9 gingen met dodelijke slachtoffers gepaard. Brigitte Bert: “De gewoonten van werknemers veranderen. Elektrische fietsen, Segways en andere nieuwe alternatieve vervoersmiddelen zorgen op hun beurt voor ongevallen op weg naar het werk. Het steeds drukkere verkeer is ook een verzwarende factor.”

Nieuwe trends

Ook al verandert er weinig aan de oorzaken van arbeidsongevallen, toch nemen sommige risico’s af. Ongevallen met chemische reagentia zijn van 18% tot 14% gedaald. “De nieuwe wetgeving op het gebied van chemische stoffen zorgde voor een bewustwording in de bedrijven, met als gevolg een veralgemening van de nodige veiligheidsmaatregelen”, zegt Johan Olbrechts. Van haar kant verheugt Kleopatra Van den Bergh zich om de daling van het aantal arbeidsongevallen onder uitzendkrachten.

Als preventieadviseur wijst zij echter op de toenemende complexiteit van de dossiers: “Neem nu het voorbeeld van kleine structuren die werken met een onderaannemer, die zelf tijdelijke werknemers in dienst heeft … Al deze elementen maken het beheer en de evaluatie van het dossier steeds ingewikkelder. We worden ook vaker geconfronteerd met werknemers van vreemde herkomst, die onze taal niet altijd machtig zijn en de Belgische wetgeving niet kennen”, stelt ze.

Focus op preventie

Van de meer dan 140.000 arbeidsongevallen die tussen 2013 en 2016 bij Axa werden gemeld, waren er 85 dodelijk en resulteerden er meer dan 8.000 in blijvende invaliditeit. “Dit cijfer lijkt nog steeds hoog, maar hier dient gemeld dat het aantal dodelijke ongevallen op de werkplek in 30 jaar tijd met 71% is gedaald dankzij het gevoerde preventiebeleid”, aldus Johan Olbrechts.

Hij vestigt echter de aandacht op de verschillen tussen bedrijven: “We stellen helaas vast dat sommige kleinere ondernemingen minder middelen kunnen vrijmaken voor beveiliging en zich soms niet eens bewust zijn van hun wettelijke verplichtingen. Vandaar het belang om dit bewustzijn te vergroten en die bedrijven te wijzen op de hulp waarop zij recht hebben, met name via hun externe preventiedienst. Organisaties zoals Mensura helpen bijvoorbeeld kleine bedrijven hun risico’s te beheersen.” Kleopatra Van den Bergh (Mensura): “We geven advies en organiseren bedrijfsbezoeken, we hebben ook een bedrijfsarts en psychosociale adviseurs … We hebben echt een belangrijke rol te spelen in het risicomanagement van kleine bedrijven.”

Ook privéverzekeraars leveren graag hun bijdrage. Zo ontwikkelt Axa al enkele jaren sectorale preventiestrategieën om zijn verzekerden beter te helpen. “We ontwikkelen speelse fiches, welkomstbrochures, preventieposters, enz. Deze maatregelen helpen kleine bedrijven die niet over de middelen beschikken om dit soort hulpmiddelen zelf te creëren”, besluit Brigitte Bert.