7 essentiële stappen om freelancer te worden

[Coproductie] Steeds meer werknemers tonen belangstelling voor het statuut van freelancer, omdat ze volledig zelfstandig hun projecten willen verwezenlijken. Niemand wordt echter zomaar van de ene dag op de andere freelancer. Dit vereist een aantal essentiële stappen. Volg de gids.

De Belg heeft blijkbaar een zwak voor ondernemerschap. Volgens een studie van het NSZ aan de hand van gegevens van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) is het aantal zelfstandigen in het Brusselse Gewest de jongste 10 jaar met 39% toegenomen. In Wallonië en in Vlaanderen zijn deze cijfers minder spectaculair, maar ook daar valt de opwaartse trend op. Eind 2016 telde België al meer dan een miljoen zelfstandigen. Dit aantal blijft toenemen met de komst van de Y-generatie.

Een eigen bedrijf oprichten is dus een ware trend. De hoge werkloosheid en de hevige concurrentie in de zoektocht naar een baan zet de mensen aan om een eigen activiteit op te richten. Er bestaat echter een vangnet, aangezien vooral het aantal zelfstandigen in bijberoep fors is gestegen. En laten we ook melden dat heel wat gepensioneerden als zelfstandige actief blijven.

Je eigen baas zijn, zelf je werkuren instellen en de opdrachten kiezen … Dat zijn enkele van de troeven in het statuut van de freelancer. Maar daar gaan ook risico’s mee gepaard, en dan vooral het niet gegarandeerde inkomen. Voordat u uw ontslag indient bij uw werkgever, neemt u dus best even de tijd om over dit alternatief na te denken en om ervoor te zorgen dat u wel degelijk alle vereiste stappen zet.

Stap 1. Stel een roadmap op voor uw freelance-activiteit

• Voldoet uw freelance activiteit aan een marktbehoefte?
• Hoe maakt u deze activiteit rendabel?
• Waarin onderscheidt u zich van de concurrentie?
• Hoeveel moet u per maand verdienen om uw eigen levenskosten te dekken?

Om deze vragen te beantwoorden, begint u met een business plan op te stellen. Dit wordt uw leidraad. Een tip: doe dit heel zorgvuldig en neem er de nodige tijd voor. Dit business plan wordt niet alleen uw routeplan: het zal ook dienen om toekomstige klanten en potentiële investeerders te overtuigen van uw bekwaamheid.

Stel daarna uw financiële plan op. Vereist de start van uw activiteit investeringen? Over welke eigen middelen beschikt u? Hoeveel kunt u lenen? Binnen welke tijdspanne zal uw activiteit winstgevend zijn? Doe een beroep op een accountant voor het opstellen van uw financiële plan. Hij zal er voor zorgen dat u aan alle verplichtingen voldoet en u bovendien adviseren over investeringen en fiscale aangelegenheden.

Stap 2. Zelfstandige in hoofd- of in bijberoep?

Dit is een andere belangrijke vraag. Wenst u het statuut van loontrekkende volledig te verlaten om 100% als zelfstandige te gaan werken, of houdt u liefst toch nog een andere activiteit in reserve? Voor een jonge ondernemer kan het geruststellend zijn, zeker op financieel vlak, om als zelfstandige in bijberoep te beginnen. Zo kunt u nagaan of deze nieuwe activiteit wel degelijk succesvol wordt.

Er bestaan drie mogelijkheden:

1. Het statuut van zelfstandige in hoofdberoep: u hebt geen andere activiteit dan dit zelfstandige beroep.
2. Het statuut van zelfstandige in bijberoep: u oefent nog steeds een andere betaalde activiteit uit, of u hebt een vervangingsinkomen.
3. Gelijkstelling met een bijberoep: uw zelfstandige activiteit kan onder bepaalde voorwaarden worden gelijkgesteld met een bijberoep.

Opgelet: om in aanmerking te komen voor het statuut van zelfstandige in bijberoep, moet u per kwartaal 235 uur werken als werknemer, arbeider of ambtenaar. Als u dit minimum niet bereikt, wordt u beschouwd als een zelfstandige in hoofdberoep.

Stap 3: Zelfstandige ondernemer als natuurlijke persoon of als bedrijf?

Hebt u de beslissing genomen? Geweldig! Nu moet u beslissen onder welk juridisch statuut u te werk gaat: dit is de manier waarop u uw activiteit als freelancer gaat uitvoeren.

De mogelijkheden:

• Als natuurlijke persoon (eenmanszaak): er bestaat dan geen duidelijk onderscheid tussen uw privé vermogen en dat van de onderneming.
• Als rechtspersoon (onderneming): in dat geval bestaat er wel duidelijk een onderscheid tussen het vermogen van uw bedrijf en het uwe.

In het begin geeft de freelancer vaak de voorkeur aan een eenvoudiger oplossing dan de oprichting van een bedrijf. De eenmanszaak is ideaal om de activiteit te testen en na te gaan of u als zelfstandige efficiënt werkt. Als u na een paar maanden opmerkt dat de activiteit vlotjes draait en een bepaalde omzet bereikt, dan buigt u zich best over de keuze tussen een eenmanszaak en een vennootschap.

Stap 4. Heb ik een specifieke toestemming nodig om mijn activiteiten te starten?

Het hangt af van wat u van plan bent! Voor bepaalde beroepen (bakker, banketbakker, tegelzetter …) moet u een vergunning voorleggen om het beroep uit te oefenen. Op de website van de FOD Economie kunt u nagaan of dit in uw geval van toepassing is.

Voor sommige beroepen dient u bovendien een basisdiploma voor beheer te kunnen voorleggen. Specifieke beroepen worden gereglementeerd door nog andere instanties (dit geldt voor advocaten, architecten enz.). In België is niets eenvoudig: de eisen verschillen van gewest tot gewest! Het wordt een zoektocht naar informatie!

Stap 5. Vraag uw ondernemingsnummer aan en activeert uw btw-nummer

Hebt u over al deze vraagstukken nagedacht en bent u klaar om van start te gaan? Dan is het tijd om uw bedrijf op te richten door u te registreren bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO). Deze verplichte inschrijving kunt u doen door een aanvraag in te dienen via een bedrijfsloket van Partena Professional of rechtstreeks aan het loket van de Kamer van Koophandel van Brussel .

Als handelsbedrijf bent u voortaan ook btw-plichtig. Om uw producten of diensten te kunnen factureren, hebt u een btw-nummer nodig, dat u kunt aanmaken via het bedrijfsloket van Partena Professional.

Stap 6. Uw sociale zekerheid in orde brengen

Als zelfstandige hebt u verantwoordelijkheden die een loontrekkende niet heeft. Een van de voornaamste is de betaling van sociale zekerheidsbijdragen, die u en uw gezin beschermen. Om de Belgische sociale zekerheid te blijven genieten, moet u aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen.

Het bedrag van uw bijdrage wordt berekend aan de hand van uw inkomen. Concreet zal uw sociaal verzekeringsfonds u elke kwartaal een kwart van het totale jaarlijkse bedrag vragen als voorlopige premie. De bijdrage van een zelfstandige in hoofdberoep of van een zelfstandige in bijberoep (met een inkomen van meer dan 1531,99 €) bedraagt minimaal 738,42 € en maximaal 4.231,92 €.

Stap 7. Regel de uitkering van uw kinderbijslag en sluit u aan bij een ziekenfonds

Als u een of meerdere kinderen ten laste hebt, verandert uw nieuw statuut als zelfstandige niets aan uw recht op kinderbijslag. In tegenstelling tot een loontrekkende, is dit echter niet automatisch. Om in aanmerking te komen voor deze uitkeringen, moet u zich aansluiten bij een kinderbijslagfonds.

Tot slot is het absoluut noodzakelijk om u aan te sluiten bij een ziekenfonds. Dit is van essentieel belang om recht te hebben op de terugbetaling van eventuele gezondheidszorg en bovendien om uw inkomensverlies in geval van ziekte te dekken. Deze bedragen liggen echter aan de lage kant, zodat het afsluiten van een gegarandeerd inkomensverzekering extra zekerheid biedt.

Tot slot …

Bent u er nog steeds? Proficiat! Uit dit artikel blijkt al gauw dat de beslissing om als freelancer van start te gaan zeker niet lichtvaardig mag worden genomen en een pak formaliteiten vereist. Laat u zich hierdoor echter niet ontmoedigen! Jaarlijks gaan er veel mensen zelfstandig aan de slag en zijn op die manier uiteindelijk veel gelukkiger dan in hun vorige activiteit als loontrekkende.

Vergeet nooit dat u niet de enige bent die zich in dit avontuur waagt. Bij Beci ondersteunen wij u in elke fase van de oprichting van uw bedrijf. Dit gebeurt via ons bedrijfsloket, maar ook dankzij ons programma, met de hulp van onze talrijke specialisten.