Als voormalig topsporter, vader en coach van vier atleten op internationaal niveau treedt Jacques Borlée ook vaak als spreker op. Hij doorkruist de wereld om zijn aanpak van succesvol topsporten te delen met de bedrijfswereld. Hij gaat er vanuit dat we meer coaches nodig hebben, mensen die meer belang hechten aan emotie dan aan intelligentie. Een gesprek.
Brussel Metropool: welk verband legt u tussen de bedrijfswereld en de sport?
Jacques Borlée: Dit verband bestaat alleen als de trainer ook als coach of mentor optreedt. Een visie is absoluut noodzakelijk, evenals een hecht team, want op zijn eentje wint niemand. Bovendien moeten duidelijke missies inzake ambitie en innovatie worden uitgestippeld. Maar het voornaamste in de sport – en dat helaas niet altijd aanwezig is in de bedrijfswereld – is het geven van waardering, want dit geldt als een impuls. De ambitie moet ook de tand des tijds doorstaan. En zowel in de bedrijfswereld als in de sport leven we best in de realiteit.
Vloeit deze visie voort uit uw eigen ervaring?
Toen ik zelf sporter was, focuste ik constant op innovatie en had ik een voorsprong in veel domeinen, waaronder voeding en snelheidsoverschrijding. Allemaal belangrijke aangelegenheden waarin ik echter geen ondersteuning kreeg. Ik had de indruk dat ik niet zou slagen. Ik heb dus een redelijke internationale carrière achter de rug, maar het topniveau heb ik niet bereikt ondanks een deelname aan de Olympische Spelen en een tweede plaats tijdens de Europese kampioenschappen. Bovendien ergerde ik me enorm aan de doping, toen (en vandaag nog steeds) een vrij verspreid fenomeen.
Ik heb dus veel gewerkt met technologie en innovatie om de klemtoon te leggen op indruk en gevoel. We worden overrompeld door allerlei analyses, maar topsport heeft vooral te maken met gevoel. In de sport moet je de hersenen tegen heel hoge snelheden kunnen beheren. Je moet indruk en gevoel kunnen bewerken via de perceptie van het lichaam, de coördinatie, de harmonisering van het lichaam, de ogen en de hersenen! Ook het gevoel van trots is uitermate belangrijk om de indruk te bereiken, zowel in de sport als in de bedrijfswereld, trouwens. Een mooi stadion, een mooi parlement, een mooie onderneming … De werkkracht moet trots zijn op zijn organisatie, het imago en de waarden waar hij achter staat. Dit kan alleen in een sfeer van rust, dankzij empathie, wederkerigheid, duidelijkheid en engagement. Ambitie en innovatie moeten bovendien ook voelbaar zijn, met de nodige positieve houding.
Bestaan deze waarden in de sport, in Brussel?
Wie een sportstadion wil afbreken en het Memorial Van Damme ter dood veroordelen om in België een Europees voetbalkampioenschap te organiseren, vernietigt tegelijk de trots. Ik heb daar veel moeite mee, want het Koning Boudewijn-Stadion is een droom voor jonge sporters, zowel uit Oostende als uit Aarlen. Het stadion heeft een onderbewust effect op de sporter die daar optreedt. Het is dan ook belangrijk dat de politieke wereld de hoop in stand houdt met dit stadion en het Memorial Van Damme. Stelselmatig voorrang geven aan voetbal, is de verkeerde weg – en het is bovendien mislukt. Wij hebben behoefte aan een multisport-stadion waar onze jongeren zich kunnen uitleven en hun droom waarmaken.
Beantwoordt uw project van een European Sport Academy in Brussel aan de behoefte aan sportieve infrastructuren die de mensen tot dromen aanzetten?
Het European Sport Academy moet eerst en vooral een Europees centrum van spitstechnologie worden, met de bedoeling mensen samen te brengen in de Belgische en Europese hoofdstad. In de Brusselse universiteiten bestaat er neurowetenschappelijke technologie en onderzoek over de werking van de spieren die u nergens anders aantreft. Deze kennis zou kunnen worden verspreid om hoop te geven aan onze jongeren door het besef dat wij beschikken over een centrum voor hoge prestaties in meerdere sporten, waar wij een beroep gaan doen op exclusieve technieken. Deze technieken bestaan al, maar ze moeten worden samengebracht in dit centrum waar mensen kunnen samenkomen en trainen. Dit centrum kan ook bijdragen tot het oplossen van drie grote uitdagingen in onze samenleving: zwaarlijvigheid, burn-out en rugkwalen. De kennis die we daar zullen ontwikkelen kan daarna worden overgeheveld naar de bedrijfswereld en de coaching. In dit high-level centrum zouden talrijke coaches kunnen samenkomen om de informatie te verspreiden, mensen te coachen en hun te leren omgaan met stress en prestatiegericht functioneren.
Hoe ver staat dit project?
De studie die met Besix werd verricht, is eind januari vrijgegeven. Het is een lijvig document over de manier om een high-level centrum goed te laten presteren. Er is binnenkort een werkvergadering voorzien met beleidsmensen om te beslissen wat wij in de nabije toekomst gaan doen. Wij vorderen heel traag maar er wordt nu naar ons geluisterd dankzij ons doorzettingsvermogen en dankzij de slagvaardigheid van het team, met daarin het Olympisch Comité, de voorzitter van het RSC Anderlecht, de directeur van het Memorial Van Damme, de rector van de VUB en meerdere bedrijfsleiders.
U bent ook spreker. Welke thema’s kaart u aan?
Ik heb het vaak over de hersenen, de manier waarop wij als een geheel functioneren en de harmonisering tussen lichaam en brein. Als u mooie dingen meemaakt, ontstaat er een soort positieve reset in de hersenen. En in geval van een trauma of een negatieve emotionele schok, krijgt u een negatieve reset, die u moeilijk kunt overwinnen. Ik licht dit allemaal toe: hoe u de positieve reset kunt stimuleren en hoe u in 48 uur van negatief naar positief kunt omschakelen. Ik organiseer trouwens veel teambuildings over dit onderwerp. Onze samenleving focust uitsluitend op het IQ. Het is daarom hoog tijd om ook het EQ, het emotiequotiënt aan te pakken. Ik heb daar heel hard aan gewerkt. Op die manier kan ik mijn kinderen coachen en al meer dan 10 jaar lang met hen topresultaten op wereldniveau bereiken.
Denkt u dat uw managementmethode verschilt van die van andere bedrijfsleiders?
De kering kwam er voor mij in 1999, toen ik de Juventus van Turijn ontmoette met de vraag waarom zij steeds naar het topniveau terugkeerden. Zij vertelden mij dat zijn maandelijks deskundigen samenbrachten om naar hun standpunt te polsen over de medische aspecten, de voeding en het imago van de club. Deze deskundigen stonden los van de raad van bestuur en de inkomsten van de club. Toen ben ik ook begonnen deskundigen en bedrijfsleiders te raadplegen om me te begeleiden in mijn beslissingen en wat ik aanvoelde. Ik wilde die meningen confronteren. En als u zich richt tot ‘winners’, dan voelen die mensen zich vaak vereerd en leggen ze met veel plezier uit hoe ze te werk gaan. Zowel in de sport als in de bedrijfswereld berust het succes altijd op dezelfde werkmethodes.
Zijn er raakvlakken tussen topsporters en bedrijfsleiders?
Wel ja: de alfa en bèta hersengolven. Deze golven bevorderen de prestaties. Zowel topsporters als bedrijfsleiders maken hier gebruik van, want hiermee kunnen ze zich intens concentreren en tegelijk zeer ontspannen te werk gaan. Een positieve vergadering van een raad van bestuur moet bijvoorbeeld in een ontspannen sfeer kunnen plaatsvinden, want dan zijn de deelnemers constructief en creatief. Als de sfeer gespannen en onrustig is, verloopt de vergadering moeilijk en is de prestatie ver te zoeken. Een sporter kan dus een goede bedrijfsleider worden met gerichte opleiding, coaching en mentoring. Maar ook voordien is zijn ingesteldheid al bijzonder positief.
De wereld moet steeds meer coaches opleiden. Leerkrachten moeten coaches worden en niet langer de kennis gewoon overdragen. Al deze aspecten – waardering, positieve kijk, luistervaardigheid, duidelijkheid en wederkerigheid zullen doorslaggevend worden in de opleidingen.