De opkomst van ecosystemen zorgt voor steeds meer kruisbestuivingen tussen kleine en grote bedrijven. Door het intense contact ondergaan beide types van ondernemingen een metamorfose.

“Het business ecosysteem wordt de toekomst”, verklaarde Marc Decorte tijdens zijn eerste interview als voorzitter van Beci, twee maanden geleden, in dit magazine. “Ik ben ervan overtuigd dat wij hoe langer hoe meer naar een dergelijk ecosysteem gaan toegroeien, een systeem waarin ondernemingen van alle omvang een rol te vervullen hebben. Dit valt nu al op in het domein van innovatie, waar de behoefte aan samenwerking steeds sterker wordt.”

Vijftien jaar geleden zag Edouard Cambier, pionier van het Belgische ecosysteem, het bedrijfsleven in Brussel drastisch veranderen. Grote ondernemingen trokken weg uit het centrum van de stad. Op dat moment had de deeleconomie de muziekwereld al overhoop gegooid. Zouden andere sectoren volgen? Voor Edouard Cambier het signaal om het business center Seed Factory in Brussel te kopen en in een ecosysteem te herschapen. “Ik heb die building, die door vier bedrijven uit de communicatiewereld gedeeld werd, omgebouwd tot een mediacluster van een 30-tal firma’s. Het enige waar ik als initiatiefnemer over waakte, was de complementariteit.”

Seed Factory organiseerde maandelijks een aantal meet-ups, een soort mini-conferenties waarvoor ook grote ondernemingen, zoals Accor Group en Sodexo, werden uitgenodigd. “Na zo’n meeting toonde Sodexo interesse in een bepaald concept”, vertelt Cambier. “Dat is Bien-Être à la Carte geworden. Voor Bien-Être à la Carte creëerden we een website waar bedrijven terecht konden voor een aantal services die het welzijn op de werkvloer verbeterden. In de jaren 2000 was het moeilijk om dynamische, goed opgeleide en vrouwelijke kaderleden tussen de 25 en 35 te vinden. Unilever bijvoorbeeld was heel hard op zoek naar zulke ‘young potentials’. Kandidaten vonden het toen sexyer om voor Microsoft, IBM of Yahoo te werken. De diensten die je op de website aantrof, moesten het leven van de werknemers van Unilever comfortabeler maken. Er was bijvoorbeeld een boodschappendienst, verzorgd door Caddy Home.”

Gratis bureau

Vier jaar geleden leerde Cambier bij Seed Factory vier kerels van 22 jaar kennen die een goed idee, maar geen geld hadden. “Ik stelde hen voor om met Seed Factory gedurende één jaar hun corporate partner te zijn. Ze kregen van mij gratis een bureau, een secretaresse, wifi en parking ter beschikking.” Het kwartet ontwikkelde Sortlist, waar bedrijven die weinig kaas hebben gegeten van marketing kunnen aankloppen. Via een algoritme koppelt Sortlist deze firma’s aan een marketingbureau dat de tijd, de competentie en de juiste prijs heeft om voor hun probleem een oplossing op maat uit te dokteren. Het bleek een succesformule. “Intussen hebben ze een paar miljoen euro opgehaald en hebben die gasten ook al kantoren in New York, Parijs en Madrid”, zegt Edouard Cambier, niet zonder trots.

In 2013 legde de ecosysteempionier de kiem voor Co.Station. De digitalisering stond op het punt de financiële wereld door elkaar te schudden. Banken als BNP Paribas Fortis en ING vreesden dat ze met nieuwe concurrenten te maken gingen krijgen: de fintech-bedrijven die op een innovatieve manier technologie aan financiële dienstverlening koppelen, maar ook internetgiganten als Facebook en Google. Voor BNP Paribas Fortis is Co.Station een platform dat de bank wapent voor de toekomst. “Was een bank vroeger een instelling die alles zelf ontwikkelde, dan zie je nu een grotere wil om partnerships met kleinere spelers aan te gaan”, weet Michaël Anseeuw, verantwoordelijke retail banking bij BNP Paribas Fortis in België. “Langs beide kanten is de bereidheid toegenomen. Enige tijd geleden heette het nog dat de fintech-bedrijven het grote kwaad waren dat de banken ging opeten. Vandaag zie je dat zij voordeel kunnen halen uit de schaalvergroting, het klantenbestand en het vertrouwen dat de banken in de aanbieding hebben. Je ziet duidelijk een mentaliteitsverandering.”

Vinger aan de pols

De bank heet bij Co.Station alle startups en scale-ups welkom, zelfs als ze in andere industrieën actief zijn. Anseeuw: “Ons geeft het de unieke kans om het ecosysteem te volgen. Zodra een bedrijf zich inschrijft om gebruik te maken van Co.Station, staan onze medewerkers die daar aanwezig zijn – de mensen die actief zijn in de Innovation Hubs – klaar om hen bij te staan. Als onze mensen bepaalde business opportuniteiten zien, dan bekijken we of we eventueel kunnen samenwerken.”

Is er naast een overlevingsstrategie nog een andere motivatie voor dit engagement van BNP Paribas Fortis? “Als bank wil je toch de groei van de economie ondersteunen. Er wordt vandaag meer over startups en scale-ups gesproken dan ooit voorheen. Een bank die relevant wil blijven, moet mee zijn schouders onder die nieuwe economie zetten. Daarnaast zie je een trend naar meer openheid. Door de vinger aan de pols te houden, leer je interessante bedrijven kennen. Ik zie het als een logische uitbreiding van onze missie.”

Volgens dezelfde logica ontwikkelde de groep KBC een netwerk van structuren voor het onthaal en de begeleiding van starters: Start it @KBC. De Brusselse vestiging ervan verhuisde onlangs naar een gloednieuwe ruimte van wel 800 m²!

Voorbeelden van innovaties die aan BNP voorbij zouden zijn gegaan, mocht het zich op een eilandje verschanst hebben, zijn Hello Crowd en Gambit Financial Solutions. “Hello Crowd is een crowdfundingplatform dat we twee jaar geleden binnen Hello Bank lanceerden”, vertelt Michaël Anseeuw. “Als je toen alternatieve financiering aan klanten wou aanbieden binnen de traditionele bancaire omgeving, dan sprak je over een project dat maanden of zelfs jaren zou vragen om uitgevoerd te kunnen worden. We besloten om in zee te gaan met een bestaand Frans crowdfundingplatform. Door gebruik te maken van een API technologie (application program interface) integreerden we dat relatief snel in het platform van de bank. Zo’n kans om samen te werken met een gespecialiseerd state-of-the-art bedrijf moet je met beide handen grijpen. Door de acquisitie van Gambit Financial Solutions haalden we dan weer een specialist robo-advisory (financieel advies met minimale menselijke inmenging) binnen die véél verder staat dan een generalist die deze service in zijn al goed gevulde portefeuille zou meenemen.”

Michaël Anseeuw (BNP Paribas Fortis Belgique)

Méér dan een melkkoe

Naast de rechtstreekse investeringen in kleine bedrijven houdt BNP Paribas Fortis ook voeling met de innovatieve stromen door in fondsen te stappen als Imec.Istart Fund, dat dicht bij de universitaire wereld aanleunt, en Fortino Capital, het nieuwe fonds van ex-Telenet-topman Duco Sickinghe, dat zich specifiek richt tot de scale-ups. Anseeuw: “In onze markt zijn die spelers cruciaal. We ondersteunen ze om de doorstart naar het volgende niveau mogelijk te maken. Meestal willen zij zich internationaler manifesteren en krijgen ze zodoende complexere noden waar wij als bank een adequaat antwoord op kunnen geven. Mikken ze op een opstart in pakweg Frankrijk of Italië, dan kunnen wij die dankzij ons internationale netwerk makkelijk faciliteren.”

Dit horen wij ook bij KBC: “Brussel is een aantrekkelijke uitvalbasis voor start-ups uit alle continenten. Onze start-upcommunity telt nu al meer dan 40 verschillende nationaliteiten”, zegt Lode Uytterschaut, oprichter van Start it @KBC. “We zijn sinds kort lid van GAN (Global Accelerator Network), een club van topacceleratoren uit de hele wereld. Daardoor kunnen we onze start-ups extra voordelen bieden en hun bv. toelaten gratis nieuwe, internationale markten te verkennen.”

Volgens Edouard Cambier zorgt de open innovatie van ecosystemen ervoor dat gevestigde bedrijven het traditionele concurrentiële denken stilaan bij het grof huisvuil zetten. “Voor digital natives is het evident om in een ecosysteem te werken. Ik zie dat bij mijn twee zonen: zij dromen niet van een huis en een BMW. Hun droom is om deel uit te kunnen maken van een ecosysteem als het Plug and Play Tech Center in Silicon Valley of Station F in Parijs. Onze wereld is zo complex geworden en de technologie evolueert zo snel dat je je niet meer op jezelf kan terugplooien. Zonder netwerk sta je nergens. Vroeger kwamen bedrijven natuurlijk ook al bij elkaar in een business club, maar dat waren maandelijkse ontmoetingen, terwijl een ecosysteem non-stop functioneert.”

Édouard Cambier

Door het intense contact beïnvloeden kleine en grote bedrijven elkaar, in de twee richtingen. Cambier: “Grosso modo kun je zeggen: grote ‘boîtes’ hebben geld en structuur, de kleintjes hebben de ideeën en het dynamisme. Startups zien gevestigde ondernemingen soms als een melkkoe, maar ze hebben méér te bieden dan enkel financiële middelen. Ik denk aan langetermijndenken, industrialisatie, processen… Wél gebruiken ze nog te veel oude technieken en een achterhaalde top-down aanpak. Startups zijn vlakker en communiceren veel directer. Mijn vennoot Tanguy Peers, ex-nummer twee van eBay, woont in San Francisco. De manier van werken is daar toch anders. De gemiddelde leeftijd van de CEO’s is er 42. Ze zijn jonger én innovatiever. Dat de grote bedrijven hier dat voorbeeld volgen, is slechts een kwestie van tijd. Binnen vijf à tien jaar is de piramidale bedrijfsstructuur verdwenen. De moleculaire organisatie wordt de toekomst.”

Liever speedboat dan tanker

“Wij blijven als KMO liever bewust klein, beducht voor de overhead. Wij zijn liever een speedboat die snel naar het punt gaat waar ons bedrijf en onze klanten naartoe willen dan een logge en trage tanker die door de vele procedures niet vlot kan reageren op onverwachte gebeurtenissen.” Aan het woord is Suyin Aerts, die samen met haar partner Dan Vandevoorde het bedrijf X-treme Creations leidt (al bijna 25 jaar leverancier van opblaasbare communicatiemiddelen zoals reclamebogen op wielerwedstrijden en podia voor het festival Tomorrowland). “Ik zie startups in ons land vaak in de val trappen. Ze worden gepusht om te groeien. De indruk wordt gewekt dat je steeds groter moet worden. Volgens mij is het meest essentiële je eigen passie als bedrijfsleider én die van je medewerkers te blijven volgen. Als je onderweg moet vaststellen dat je achterban niet meer mee is, dan zit je in de problemen. Of je nu een groot of een klein bedrijf bent: het draait altijd om de mensen. Bedrijfsleiders nemen weleens beslissingen zonder overleg. Dan moet je niet schrikken als je op medewerkers botst die zich weigerachtig en rebels opstellen, omdat ze niet gehoord zijn.”

Als deelnemer en sinds enige tijd ook als meter, is Suyin Aerts al jaren betrokken bij het project Plato van Voka, waar vertegenwoordigers van zowel grote als kleine bedrijven op geregelde basis in verschillende groepen de koppen bij elkaar steken. Plato kan je ook als een soort ecosysteem beschouwen, is zij van mening. “Het biedt de ideale combinatie van netwerking en opleiding. De deelnemers leren elkaar en ieders business grondig kennen – wat niet zelden tot symbioses leidt – maar inhoudelijk brengt het ook heel wat op, door de confrontatie met inspirerende verhalen van anderen. Je wordt gedwongen om even de handrem op te zetten en strategisch na te denken. Waar ben je mee bezig? Waar sta je?”

Het ontstaan van ecosystemen bevorderen en tegelijk een omgeving scheppen waarin de starter in symbiose zal kunnen samenwerken met de grote onderneming: ook dit is de taak van een organisatie als Beci, via het aanknopen van relaties en begeleiding.

Suyin Aerts (X-treme Creations)