Hoe betrekken we meer Brusselse ondernemingen bij de gunning van gewestelijke overheidsopdrachten? Minister van Economie Didier Gosuin ondersteunt het programma waarmee Beci en zijn partners Brusselse KMO’s willen informeren, sensibiliseren en begeleiden.

Brussel Metropool: Welke initiatieven nam u sinds begin van uw mandaat ten gunste van de Brusselse KMO’s?

Didier Gosuin. ©Beci/Reporters

Didier Gosuin: We moesten eerst onze achterstand inhalen ten opzichte van Vlaanderen en Wallonië. Dit gebeurde met een Small Business Act (SBA). Veel meer dan een ‘cut & paste’: het werd een bijzonder participatief proces. Daarom duurde het een jaar. Het economisch weefsel is in Brussel namelijk sterk KMO-gericht en de cijfers van de bedrijfsoprichtingen liggen er hoger dan waar ook in België. Laten we echter de mobiliteit van ondernemingen nuchter bekijken. Brussel is het laboratorium van België. Ik heb dus overheidsinstellingen gerationaliseerd en economische steunmaatregelen hervormd om nieuwe ontwikkelingsstimulansen aan te bieden.

Een eerste stand van zaken met de SBA en enkele uitzichten voor de verkiezingen?

De SBA is bijna twee jaar oud en de dienst 1819 is duidelijk een treffer. Een positieve evolutie, maar mensen blijven bang voor risico’s. Onder de pas afgestudeerden van de Solvay Business School zijn er nu evenveel die een zaak willen oprichten als kandidaten voor een baan in een grote onderneming of een adviesbureau. In de audiovisuele sector evenals in de kringloopeconomie bestaan vandaag talrijke initiatieven om de ondernemingen te ondersteunen. Bovendien is het belangrijk dat in een overwegend mannelijke wereld het vrouwelijke ondernemerschap flink wordt gepromoot.

Hoe toegankelijk zijn de Brusselse overheidsopdrachten vandaag?

Deze materie komt complex over. Dankzij regels wordt de competitie doorzichtiger, maar ook ingewikkelder en minder toegankelijk. De overheid werd aangespoord haar bestekken tot in de minste details uit te werken om offertes onpartijdig te kunnen beoordelen. Gevolg: de lat ligt (te) hoog, soms buiten bereik. Nu, dit is eerder een perceptie. De nieuwe reglementering biedt mogelijkheden, ook voor kleine ondernemingen, voor zover die gesensibiliseerd en opgeleid worden. Dat beoogt het Beci-project.

Hoeveel vertegenwoordigen samen de Brusselse, gewestelijke en lokale overheidsopdrachten?

Op Belgisch niveau bestelt de overheid voor meer dan 50 miljard. Dit betekent 10 tot 15% van het BBP en ongeveer 20.000 oproepen. In het raam van de kringloopeconomie kwam het studiebureau Vito tot de conclusie dat op de 3.233 Brusselse opdrachten die stricto sensu in het jaar 2016 werden geboekt, 56% een offerte hebben gekregen van een Brusselse onderneming en 41% van de opdrachten hieraan werden toegekend[1]. Dit is te weinig als u weet dat talrijke privé instellingen (ziekenhuizen onder andere) de reglementering van de overheidsopdrachten moeten naleven. Hier moet nog stroomopwaarts en stroomafwaarts aan worden gewerkt.

Welke zijn de activiteiten of diensten waar de overheid het meest naar vraagt?

Alles vormt een markt! Van kantoorbenodigdheden tot de bouw van een brug, van spoeddienstvoertuigen tot de aankoop van kunstwerken … Het prijzenobservatorium publiceert binnenkort een handleiding van goede praktijken en wil de nadruk leggen op ondernemingen die overheidsopdrachten op een bevredigende manier uitvoeren. Een manier om andere inschrijvers en ook opdrachtgevers te inspireren. Voortaan wordt een opdracht openbaar zodra hij een bedrag van 30.000 euro bereikt. De per e-mail verstuurde facturen worden aanvaard om de betaaltermijn met 30% in te korten, want daar komt vaak kritiek op.

Is een verdere evolutie nodig? En zo ja, op welke manier?

Open markten stimuleren de concurrentie, vestigen de aandacht op nieuwe spelers en bevorderen veranderingen. “Het moeten niet steeds dezelfden zijn”, horen we vaak. En kartels moeten inderdaad worden bestreden. Er heerst te vaak de indruk dat bepaalde opdrachten op voorhand verdeeld zijn –in de bouwsector o.a. Verandering komt door transparantie, met meer offertes, een betere service en een juiste prijs, mede dankzij het initiatief van Beci en zijn partners. We moeten de belemmeringen opsporen. De ondernemingen die eerlijk deelnemen, moeten we ontmoeten en begeleiden. Dat is de kern van de actie.

De sociale economie wil ook een deel van de koek. Zijn er beperkingen?

De beleidsmensen willen de overheidsopdrachten ook opentrekken naar de sociale economie, een sector die andere doelstellingen nastreeft dan winstbejag. We hebben het hier over vzw’s en andere coöperatieven die bv. tewerkstelling beogen. Er kan echter geen sprake zijn van een vervalste concurrentie door extra lage prijzen. Organisaties die meer subsidies krijgen dan wat klassieke ondernemingen mogen verwachten, zouden dus niet mogen meedoen, vind ik.

[1] http://www.circulareconomy.brussels/category/hefbomen/overheidsopdrachten/?lang=nl

Overheidsopdrachten: nieuwigheden en ervaring De nieuwe reglementering aangaande overheidsopdrachten werd op 30 juni 2017 van kracht. De voornaamste veranderingen: Terminologische verschuivingen: ‘offerte-oproep’ en ‘aanbesteding’ ruimen nu de plaats voor ‘niet-openbare procedure’ (in twee stappen) en ‘openbare procedure’ (een enkele stap). Beide hanteren één enkel gunningscriterium (prijs of kost) of meerdere (kwaliteit, termijnen, impact van product/werkzaamheden op het milieu enz.). Een gemakkelijker toegang tot de gunning via onderhandelingen: ontwerpopdrachten en opdrachten voor de ontwikkeling van innoverende oplossingen geven veel gemakkelijker toegang tot de mededingingsprocedure met onderhandelingen (en met voorafgaande bekendmaking). Deze mogelijkheid wordt dus geboden voor de meeste diensten van intellectuele aard (studies, engineering enz.). Ook een gemakkelijker toegang tot de gunning via onderhandelingen in het geval van bepaalde specifieke diensten. In de klassieke sectoren (‘utilities’ uitgezonderd dus) kan de aankoop gebeuren via een mededingingsprocedure met onderhandelingen zonder voorafgaande bekendmaking, voor een bedrag tot € 750.000 (vroeger € 209.000). De toegang tot de mededingingsprocedure via onderhandelingen is dus vergemakkelijkt, maar de onderhandelingsmodaliteiten moeten nu een strikter kader naleven, wat op zich een goede zaak is. Omdat de procedure via onderhandelingen in het verleden niet duidelijk afgebakend was, kon juridische onduidelijkheid ontstaan over wat al dan niet toegelaten was. De nieuwe verplichtingen verbeteren in dit opzicht de juridische veiligheid van de onderhandelde procedure. Het is nu voorzien dat de aanbestedende macht onder sommige voorwaarden offertes zou kunnen laten regulariseren als die, voor het begin van de onderhandelingen, onregelmatigheden vertonen. Anderzijds zal er over finale offertes niet meer worden onderhandeld. De kwalitatieve selectie moet worden vereenvoudigd door een beroep te doen op het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA). Uit de eerste ervaringen blijkt echter dat het gebruik van dit formulier, dat door de inschrijvers dient te worden ingevuld, op zich niet gemakkelijk is en in feite nieuwe juridische problemen oplevert. En ten slotte nog even melden dat, naar aanleiding van de Europese jurisprudentie en van de richtlijnen die de implementatie ervan bewerkstelligen, wijzigingen aan opdrachten in uitvoering voortaan beperkt zijn tot zeer specifieke gevallen die in de algemene uitvoeringsregels staan vermeld. Virginie Dor, Partner, CMS De Backer ©Thinkstock Overheidsopdrachten: de drempels die sinds 1 januari 2018 van toepassing zijn   <30.000 ·        Eenvoudige factuur wordt aanvaard ·        Opstellen van een bestek is niet verplicht <144.000 ·        Procedure via onderhandelingen zonder voorafgaande bekendmaking 221.000 – 750.000 ·        Rechtstreekse procedure via onderhandelingen met voorafgaande bekendmaking/mededingingsprocedure via onderhandelingen 750.000 ·        Specifieke drempel voor procedure via onderhandelingen zonder voorafgaande bekendmaking, voor specifieke diensten <221.000 – 5.548.000 ·        Belgische markt >221.000 – 5.548.000 ·        Europese markt