Slapeloosheid, prikkelbaarheid, stress en pijn zijn enkele vroegtijdige waarschuwingssignalen die u tot waakzaamheid moeten aanzetten. Als werkkracht bent u trouwens medeverantwoordelijk voor de preventie en het beheer van een eventuele burn-out. Wat kunt u zelf doen? Twee gespecialiseerde coaches bespreken dit vraagstuk.
Jaar na jaar treft de burn-out meer werknemers. Securex berekende dat de door burn-out veroorzaakte arbeidsongeschiktheid in 2017 nagenoeg 8 miljard euro zou hebben gekost. Steeds meer werkkrachten geven het plotseling op, in een samenleving waar alles constant verandert, waar iedereen zowel in het beroepsleven als privé een hels tempo aanhoudt en waar de dringende verzoeken elkaar ononderbroken opvolgen. Zowel de overheid als de bedrijfswereld zijn zich daarvan bewust en treffen nu maatregelen om het syndroom te bestrijden, hoewel het nog steeds niet wordt erkend als een beroepsziekte. Daarnaast kan ook iedereen, als werkkracht, individueel optreden voor zijn eigen welzijn.
Tekenen aan de wand
Moira Wrathall, The Coaching Hub
Meerdere symptomen gelden als waarschuwingssignalen. De lichamelijke symptomen –vermoeidheid, pijn, slaapstoornissen of spijsverteringsproblemen – gaan meestal gepaard met emotionele tekenen als prikkelbaarheid, ongeduld of zenuwachtigheid. Daarop volgen door uitputting veroorzaakte cognitiestoornissen (geheugenverlies, concentratieproblemen …) en ten slotte mentale symptomen, waaronder zelfvernedering en doemdenken.
“Vanzelfsprekend zijn wij allen nu en dan gestresseerd, vermoeid of prikkelbaar”, weet Stéphanie van de Perre, coach en trainer bij Growing Attitude. “De werknemer moet wel goed opletten als zoiets regelmatig of continu voorvalt en hij er niet meer in slaagt om uit te rusten, zelfs na een weekend of een week verlof.”
De persoon die goed op weg is naar een burn-out maar het breekpunt nog niet heeft bereikt, weigert deze situatie echter in te zien. “De werknemer is niet langer receptief voor de lichamelijke gewaarwordingen en al evenmin voor zijn emoties. Als hij rugklachten heeft, zal hij een pijnstiller nemen zonder na te gaan wat de oorzaak van deze pijn kan zijn.” Het is namelijk algemeen gekend dat werknemers die een burn-out ontwikkelen, meestal niet aanvaarden dat zij een probleem hebben. “De omgeving speelt dus een fundamentele rol in het bewustwordingsproces. Vaak zijn het de naasten die de alarmbel trekken”, stelt Moira Wrathall, coach en trainer bij The Coaching Hub.
Voeling houden met zijn emoties
Zich tot een professional richten
Stéphanie van de Perre, Growing Attitude.
Vanaf de allereerste burn-outsignalen stapt u best naar een professional. Het kan de behandelende geneesheer zijn, maar ook de bedrijfsarts, een interne coach, een vertrouwenspersoon, de lijnmanager enz. In feite kunnen heel wat mensen steun verlenen, al zal de finale burn-outdiagnose steeds door een arts worden gesteld. “De mentaliteit verandert positief en dat is goed nieuws”, zegt Stéphanie. “Vandaag erkennen de ondernemingen de burn-out als een feit. Het onderwerp is hoe langer hoe minder taboe. Iedereen weet dat burn-outkandidaten gemotiveerde werknemers zijn die zich maximaal inzetten. Deze werkkrachten hebben zich zodanig ingezet voor hun taak dat zij hierdoor volledig uitgeput zijn geraakt. De hiërarchie en human resources zijn vandaag bereid om dit aan te horen, althans meer dan vroeger. En het slachtoffer moet dan ook eerlijk de oorzaak van zijn afwezigheid toegeven, om de terugkeer vlotter te laten verlopen.”
Time management en stressbeheer
De werknemer kan zelf talrijke concrete initiatieven nemen om beroepsuitputting te vermijden. Onze twee specialisten beschouwen het vraagstuk van time management als van fundamenteel belang. Laten we ons afvragen hoe we niet alleen onze werktijd maar ook de tijd in het algemeen beheren. Alleen de werknemer zelf kan beslissen zijn mails buiten de werkuren niet meer te lezen (zijn recht op onbereikbaarheid), grenzen te leggen en tegen zijn meerdere te zeggen dat hij dit extra dossier er niet meer kan bijnemen. Wij zijn allen verantwoordelijk voor ons eigen stressniveau. “Als de werknemer dit niet aankan, raadpleegt hij best een coach of een psycholoog om zijn manier van werken te doorlichten en om de zaken anders te leren aanpakken”, zegt Stéphanie. Ook sport en meditatie zijn bijzonder nuttig om om te gaan met stress.
Moira bevestigt dat stress in zijn geheel dient te worden beschouwd, zonder het te beperken tot de werksfeer. Ze vindt bovendien dat de mensen toegeeflijker tegenover zichzelf zouden moeten zijn: “Maar vaak zijn slachtoffers van burn-out uiterst veeleisend voor zichzelf. Welwillendheid en kunnen loslaten, daar hebben ze veel moeite mee.”
Een doordachte terugkeer
De terugkeer naar het werk moet zorgvuldig worden voorbereid. Wil de persoon opnieuw zijn vroegere functie opnemen? Is deze functie trouwens nog vacant? Het denkproces en de bewustwording zetten de werknemers soms aan om een andere weg op te gaan, of voorkeur te geven aan een andere afdeling of zelfs een andere werkgever. “Waar heeft de persoon zin in – en wat kan hij nog aan?”, vraagt Moira. Halftijds werken om medische redenen is vaak een goede oplossing om een brutale werkhervatting te vermijden en dus ook het gevaar van een terugval. Tijdens de overgangsperiode kan met de hiërarchie een functie ‘op maat’ worden genegotieerd. Op die manier kan de terugkeer optimaal en duurzaam plaatsvinden.
Terug op kantoor bestaat natuurlijk het risico om weer de slechte gewoonten van vroeger op te nemen. Het werk verricht met de psycholoog op de coach moet zoiets voorkomen. “Wie zijn eigen alarmsignalen kent, zal ook beter opletten. De persoon heeft weer voeling voor zijn eigen emoties, kent zijn beperkingen en zal minder geneigd zijn om deze te overschrijden”, verklaart Stéphanie. “Ook na de werkhervatting moet de begeleiding voortgaan, met een regelmatige stand van zaken en de mogelijkheid om eventueel bij te sturen”, besluit ze.
Doe de test!
De preventie en het beheer van burn-out hebben aanleiding gegeven aan een hele reeks hulpmiddelen, waaronder online tests die het niveau van stress en het welzijn op het werk in kaart brengen. Een hiervan is de Preventing Burnout Test (PBT), door Bright Link op de markt gebracht.
De PBT is bedoeld om de graad van professionele uitputting te meten en de (professionele en persoonlijke) oorzaken ervan via 23 indicatoren te bepalen. Het hulpmiddelen streeft twee doelstellingen na: enerzijds een preventieve steun aan mensen die een burn-outsyndroom aan het ontwikkelen zijn, en anderzijds hulp aan directieleden zodat zij in hun preventiebeleid de correcte prioriteiten bepalen.
In de praktijk krijgen de werknemers een anonieme vragenlijst. De antwoorden worden gecentraliseerd en beveiligd. Iedere werknemer ontvangt vervolgens een vertrouwelijk verslag met daarin zijn niveau van chronische vermoeidheid, de comfortzones en de domeinen die een matige of hoge graad van aandacht vereisen. De werkgever ontvangt een overzicht van de collectieve risico’s waarmee hij zijn intern preventiebeleid kan verbeteren.