Hoe pas je de werkplek aan voor neurodivergente werknemers?

Naar verluidt zou 20 tot 30% van de bevolking, ook binnen een onderneming, ‘neurodivergent’ zijn. Die mensen vallen dus buiten de statistische norm wat neurocognitief functioneren aangaat. Neurodivergente of neuro-atypische mensen kunnen een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) vertonen. Maar het kan ook een zgn. ‘Dys’-stoornis zijn (zoals dyslexie, dysorthografie, dyscalculie, dyspraxie, enz.). Of nog een Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder, al dan niet met Motorische Hyperactiviteit (ADHD). Deze stoornissen beïnvloeden onder andere de manier waarop de hersenen informatie waarnemen en verwerken. Iemand met autisme (inclusief de ziekte van Asperger) of ADHD zal meestal tien maal meer informatie uit de buitenwereld waarnemen of er tien keer gevoeliger voor zijn. Een hyperactief persoon (ADHD met motorische hyperactiviteit) zal constant moeten bewegen om geconcentreerd te blijven.
Je houdt dus best rekening met dergelijke eigenheden wanneer je de kantoorruimte ontwerpt of herstructureert.

Langdurig zitten belemmert concentratie

Studies tonen aan dat we ons beter concentreren en sneller leren als we in beweging zijn. Dat geldt des te meer voor mensen die hyperactief (ADHD) of kinesthetisch zijn. Kies dus liefst voor dynamische stoelen of zitplaatsen, met geluidloze fidgets of rollers voor de voeten, met een lucht- of ergonomisch kussen. Een andere mogelijkheid is een stoel met een afgerond onderstel of een bal onder de voeten, zodat de werknemer kan bewegen. Overweeg modulaire tafels die kunnen kantelen en waaraan je staand kunt werken.
Concentratie tijdens vergaderingen of besprekingen verbetert als je kogelmagneetjes of boetseerklei ter beschikking stelt. Die zijn aangenaam om mee te spelen. Besteed ook aandacht aan thermisch en zintuiglijk comfort. Dit betekent rekening houden met de overgevoeligheid van neuro-atypische hersenen voor visuele, auditieve, olfactorische, tactiele en smaakprikkels. Felle of doffe kleuren, koude materialen, texturen die onaangenaam aanvoelen, visuele afleidingen, onaangename geuren, lawaaierige omgevingen, open en rechtlijnige zalen met gesloten muren en zonder gezellige hoekjes, zullen neurodivergente mensen als stress beleven. Verhoog het welzijn en de productiviteit van iedereen met goed geventileerde ruimten, groene planten die stress verminderen, de lucht zuiveren en verontreinigende stoffen opvangen. Kies voor natuurlijke texturen en materialen voor meubilair en scheidingswanden (steen, hout, glas, keramiek, katoen, leer, wol, riet, zacht textiel, verchroomd of verkoperd metaal, enz.). Geef de voorkeur aan zachte kleuren zoals die in de natuur. Creëer nissen en privéruimtes met ronde vormen, geïsoleerd door houten, glazen of leren scheidingswanden, of met planten. Wissel die af met gemeenschappelijke werkruimtes waar overgevoelige mensen een gezellige, geruststellende en stimulerende sfeer zullen vinden.
Te felle verlichting verergert impulsieve en emotionele reacties. Hiermee verhoogt het risico op agressief gedrag en de neiging om beslissingen te laten berusten op emoties.
Mensen met ASS en ADHD kunnen overgevoelig zijn voor licht, de weerkaatsing en de schittering ervan. Ze verdragen geen verticaal of flikkerend neonlicht. Al gauw ontwikkelen ze dan hoofdpijn die hun concentratie, hun humeur en de kwaliteit van hun werk aantast. Talloze studies hebben bovendien bewezen dat te felle verlichting impulsieve en emotionele reacties aanwakkert. Zowel positieve als negatieve emotionele reacties worden dan heviger. Agressief gedrag neemt toe. Het risico op emotionele beslissingen stijgt en de seksuele drift verhoogt. Gebruik daarom instelbare verlichting in lees- en werkruimtes. Voorzie gedempte verlichting in interactieruimtes, naast zones met natuurlijk licht. Zo blijft de verlichting aangenaam en ontstaat er een gevoel van welzijn. Dit alles bevordert concentratie en zorgt voor zachtmoedigere relaties.

Geluidswerende wanden, akoestische cabines, werkbubbels, rust- en ontspanningsruimtes…

Diversifieer en scheid de geluidszones. Zo kan elke persoon, afhankelijk van zijn of haar neurocognitieve functioneren en uit te voeren taken, een werkomgeving vinden met de gepaste akoestiek voor de opdracht die hem of haar bezighoudt. Mogelijke oplossingen? Geluiddichte mobiele werkcabines, individuele bureaus, of banken met werktafels voor vergaderingen met twee of meer personen … Overweeg eventueel meditatie- of rustcocons. Die voorkomen overbelasting van de zintuigen. Rustruimtes, zones met indoorfietsen, bokszakken en andere ontspanningsapparatuur: allemaal aangewezen om stoom af te blazen of nieuwe energie op te doen. En besteed ook aandacht aan de manier waarop mensen zich door de verschillende werkruimtes verplaatsen …

Les grandes usines de France : tableau de l’industrie française au XIXe siècle (t.1). [puis] Les grandes usines : études industrielles en France et à l’étranger (t.2 -15 ; 18-19). [et] Les grandes usines : revue périodique des arts industriels. Description des usines françaises et étrangères (t.16 ; 17) https://cnum.cnam.fr/pgi/fpage.php?4KY15.1/301/100/326/11/322

Over de auteur

Charlotte Riedberger, Doctor in de psychologie en onderwijskunde