De wereldbevolking spreekt nagenoeg 7.000 talen. Veel staten hebben dan ook meer dan één officiële landstaal. Meertaligheid verspreidt zich en dat is uiteraard schitterend nieuws. Meerdere talen machtig zijn is trouwens een onbetwistbare troef op persoonlijk vlak en in het beroepsleven. In Brussel hoor je 104 talen. Dat is een van de redenen waarom onze hoofdstad de tweede meest kosmopolitische stad ter wereld is. Een dergelijke diversiteit is een vorm van rijkdom, maar gaat ook met uitdagingen gepaard.
Een begeerde vaardigheid
Wegens de globalisering zijn bedrijven die internationaal actief wensen te zijn of gewoon diversiteit in hun teams willen brengen steeds meer op zoek naar meertalige kandidaten. “Meertalige werknemers in teams zijn een uiterst belangrijke troef voor bedrijven die hun activiteiten grensoverschrijdend willen uitbreiden. De Belgische markt is qua omvang beperkt. Daarom vind je er een zeer groot aantal internationaal gerichte bedrijven. Voor sommige Belgische ondernemingen is de toegang tot buitenlandse markten trouwens de enige manier om te overleven”, verklaart Jean-Philippe Mergen, Export Manager bij BECI. Meertaligheid geldt dan ook hoe langer hoe meer als een vaardigheid waarmee een kandidaat zich kan onderscheiden van anderen.
Engels spreken volstaat niet!
Ook al spreken steeds meer mensen Engels, met een goede kennis van de taal van Shakespeare gaan nog niet alle deuren open. Marco Hellemans, Cultural Intelligence Maker en hoogleraar communicatie, licht dit even toe: “Een gemeenschappelijke lingua franca is natuurlijk erg handig. Wie zich in de taal van de gesprekspartner uit, geeft ook een uiterst belangrijk teken van respect. In interculturele relaties zijn dergelijke signalen van eerbied doorslaggevend voor de ontplooiing van de relatie. Tijdens de eerste contacten verandert veel wanneer je in staat bent om al was het maar een paar woorden in de taal van de ander te zeggen. Dat is nuttig om een goede eerste indruk te maken. Als je in staat bent om “Goeiedag. Hoe maakt u het?” uit te spreken in de taal van de gesprekspartner, ook al ga je daarna verder in het Engels, dan maakt dat echt een verschil.”
“Nelson Mandela zei ooit: ‘Als je je tot iemand richt in een taal die hij begrijpt, spreek je tot zijn hersenen. Maar als je hetzelfde doet in zijn moedertaal, spreek je tot zijn hart. Daarom maakt een actieve kennis van andere talen dan Engels een groot verschil.” Het geldt zowel voor interne interactie met collega’s als voor contacten met zakenrelaties: hoe meer je weet over de taal en cultuur van de ander, hoe vlotter en aangenamer de relatie zal zijn.
Engels, de wereldwijd dominante taal, bestaat naast andere talen die eveneens op grote schaal worden gesproken. In Zuid-Amerika, bijvoorbeeld, is het even belangrijk om het Spaans onder de knie te hebben. In China overheerst het gebruik van het Mandarijn. Er zijn ook aanzienlijke verschillen naar gelang van de leeftijd. Jongere generaties, ongeacht hun herkomst, beheersen het Engels meestal beter dan de oudere. Afhankelijk van de sector, het soort baan, het functieniveau… zal de kennis van het Engels verschillen.
Risico’s en kansen
Voor een onderneming die internationaal actief is of werknemers met diverse achtergronden tewerkstelt, is het van fundamenteel belang taaldiversiteit in de bedrijfscultuur te integreren. “De beste manager of verkoper ter wereld kan enorme blunders begaan, gewoon omdat hij of zij zich in een onbekende context bevindt,” aldus Jean-Philippe Mergen. “Westerlingen zijn gewend aan zeer directe en open communicatie. Andere culturen – vooral in Azië – doen dat precies andersom en zeggen dingen vooral op een onrechtstreekse manier. Te direct spreken tegen iemand die dat niet gewend is, kan worden ervaren als agressiviteit of arrogantie,” zegt Marco Hellemans. Meertaligheid is dus niet louter een bron van kansen: ze houdt ook risico’s in.
Intern kunnen multiculturele uitwisselingen de bedrijfsprocessen weliswaar verbeteren. Toch zijn er valkuilen waar je best rekening mee houdt. Taalbarrières veroorzaken nu en dan misverstanden in de communicatie. En culturele verschillen verstoren soms de besluitvorming en de betrekkingen tussen werknemers. Wees daarom bedacht op deze diversiteit en tracht een bedrijfscultuur tot stand te brengen die berust op goede communicatie en wederzijds respect.
Steun aan taalverscheidenheid
In dit verband is het van groot belang dat je teams over relevante leermiddelen beschikken. Hoewel het leerproces vaak is gericht is op de voertaal binnen het bedrijf, mag je ook de taal van het land van vestiging (als die anders is) niet vergeten: op die manier garandeer je een duurzaam personeelsbestand en beperk je het personeelsverloop. Marco Hellemans: “Om in te spelen op de uitdagingen van meertaligheid wordt vandaag een aantal opleidingen ontwikkeld. Zo bijvoorbeeld training in internationaal onderhandelen, de aanpassing van het verkoopproces aan verschillende culturen, enz.”.
Digitaal meertalig
Met de digitalisering komen er steeds meer hulpmiddelen op de markt om de taalbarrière te overwinnen. De Europese Commissie ontwikkelde bijvoorbeeld een gratis en beveiligd instrument voor automatische vertaling waarmee KMO’s hun documenten in 20 verschillende talen kunnen vertalen. “Maar als het op persoonlijke ontmoetingen aankomt, zal niets ooit de human touch vervangen. Zelfs de meest betrouwbare vertaaltools zullen nooit alle nuances van een taal beheersen,” concludeert Marco Hellemans.
Op de radiogolven
In samenwerking met BXFM produceert BECI een reeks radioprogramma’s over meertaligheid. Afspraak op 17 april om 17 uur op BXFM voor een eerste programma gewijd aan meertaligheid in een context van internationale handel.
Meer weten over meertaligheid?
Ontdek het boek “The Future is multilingual. Brussels as a blueprint”, van Sven Gatz.
