Na de soft skills zijn nu hun groene tegenhangers aan de beurt in vacatures. Om het hoofd te bieden aan de klimaatcrisis zetten bedrijven in op green skills. Maar wat moet je daaronder verstaan? Wat zijn de uitdagingen voor bedrijven? En welke rol is er weggelegd voor het hoger onderwijs? Een stand van zaken.
De groene transitie aanpakken is niet langer een optie voor bedrijven. “We kampen met de dringende noodzaak om onze samenleving te transformeren en een groene economie te ontwikkelen om de dreiging van de klimaatverandering aan te pakken,” zegt Ryan Roslansky, CEO van LinkedIn, in zijn in 2022 verschenen verslag over groene vaardigheden en de vergroening van de economie. Milieu- en maatschappelijke eisen dwingen tot een “ingrijpende verandering in de wereldeconomie“, “The Great Reshuffle“, aldus Roslansky.
De werkgelegenheid staat uiteraard centraal in de discussies over de manier waarop deze groene transitie moet verlopen. In het komende decennium zullen naar verwachting wereldwijd miljoenen banen worden gecreëerd om het nieuwe klimaatbeleid en de aangegane verbintenissen concreet toe te passen. De overgang naar een klimaatneutrale economie leidt nu al – en in toenemende mate – tot radicale veranderingen in een groot aantal sectoren.
Meer dan banen, vaardigheden
Naast die werkgelegenheid moeten we vooral rekening houden met de groene vaardigheden die zulke nieuwe banen vereisen. “Zij zijn essentieel voor de overgang naar een duurzame economie. Zij zullen het menselijk kapitaal ontsluiten dat aan de bron van deze transitie ligt”, vervolgt de CEO. Er bestaat momenteel geen officiële definitie van groene vaardigheden, maar we zouden ze als volgt kunnen beschrijven: competenties die de ecologische duurzaamheid van economische activiteiten waarborgen. Groene banen vereisen een uitstekende beheersing van de green skills. Groen talent, anderzijds, is al wie de vaardigheden bezit die expliciet als groen worden beschouwd en/of in een groene (of groener wordende)baan werkt.
Voor Dr. Audrey-Flore Ngomsik, Corporate Social Responsibility & Sustainable Development Strategist, is duurzaam leiderschap de eerste in bedrijven te integreren groene vaardigheid. “Een team binnen een bedrijf of een bedrijf in zijn ecosysteem, het maakt niet uit: in je eentje kun je niet duurzaam zijn. Je moet je teams mobiliseren. En daarvoor moet de aanpak absoluut top-down zijn. Als de teams en werknemers niet het gevoel hebben dat het management de activiteiten echt wil verduurzamen, zal de transitie niet plaatsvinden.” Ten tweede vindt zij dat we niet alles mogen blijven segmenteren. “Duurzame ontwikkeling betreftmensen, de planeet en de economie. We moeten aan die drie pijlers tegelijk werken. Een manager duurzame ontwikkeling heeft geen zin. Wat wél nodig is, is dat de managers van elke dienst of afdeling duurzame ontwikkeling in hun werk opnemen.”
Vergroening van vacatures
Op LinkedIn is er al een groei merkbaar in groene vaardigheden en banen. Het aantal ‘groene’ profielen in de wereldwijde beroepsbevolking neemt toe. Tussen 2015 en 2021 steeg hun aandeel met 38,5%. Vorig jaar bevatte bijna 10% van de vacatures die vereiste vaardigheden vermeldden, ten minste één green skill. Dit stemde grosso modo overeen met het aanwervingspercentage voor groene (of groenere) banen.
Momenteel zijn vraag en aanbod van groene vaardigheden relatief in evenwicht. De helft van de top 10 gevraagde groene vaardigheden zijn ook de meest voorkomende bekwaamheden in de groene beroepsbevolking. Een tiental green skills is de afgelopen vijf jaar echter met dubbele cijfers gegroeid. Dit zal alleen maar toenemen en het aanbod zal de vraag moeten bijhouden. Dr. Audrey-Flore Ngomsik vervolgt: “Groene vaardigheden hebben ook te maken met ‘out of the box thinking’. Sommige toe te passen oplossingen om onze koolstofvoetafdruk te verminderen, zijn nog niet bekend. In sommige sectoren is het essentieel om nu al na te denken over omscholing.”
Onderwijs als hefboom voor verandering
Het aandeel groen talent neemt toe onder werknemers van alle opleidingsniveaus, maar sneller onder arbeidskrachten met een masterdiploma of hoger. Het onderwijs speelt dus een sleutelrol in de ontwikkeling van groene vaardigheden.
Al in januari 2022 presenteerde de Europese Commissie een nieuw Europees kader voor groene competenties: “GreenComp“, waarin zij leraren en opleiders aanmoedigde om duurzaamheid centraal te stellen in het onderwijs, en bij uitbreiding in de beroepswereld. Waar het om gaat? Een “algemeen referentiemodel aanbieden dat berust op het aanleren van een zo volledig mogelijk ecologisch en duurzaam denken“. Op deze basis stelt GreenComp voor een reeks competenties aan te wakkeren om om te gaan met de complexiteit van een duurzame wereld: kritisch denken, vindingrijkheid, aanpassingsvermogen en het vermogen om een probleem op te lossen, systemisch na te denken over zijn omgeving of zich mogelijke toekomsten voor te stellen.
“Duurzaam worden, daar komt heel wat bij kijken. Sommige bedrijven vinden het moeilijk om ermee te beginnen omdat ze vrezen dat het hun activiteiten zal vertragen,” zegt Dr. Audrey-Flore Ngomsik. Investeren in onderwijs en opleiding is essentieel om vooruitgang te boeken. “Veel mensen willen aan duurzame ontwikkeling doen, zonder echt te weten wat dat nu precies inhoudt. We moeten hen voorlichten.” Onze deskundige oordeelt echter dat we voor meer groene vaardigheden in bedrijven zeker niet moeten wachten op de komst van de jongere generatie op de arbeidsmarkt. “De werknemers van vandaag verwerven deze groene vaardigheden al. Tegenwoordig is rekening houden met klimaatverandering niet langer een goede gewoonte, maar een absolute noodzaak. Er vinden veranderingen plaats, weliswaar niet altijd snel genoeg, maar ze vinden wel degelijk plaats.”
Objectivering van de green skills
Worden groene vaardigheden de nieuwe soft skills? Misschien, maar dan wel onder bepaalde voorwaarden. “Beweren dat we inclusief zijn, betekent niets. Je moet het kunnen bewijzen. Waar het om gaat is het ‘soft’ karakter van green skills te koppelen aan overtuigende resultaten. Dat is de enige manier om het belang ervan aan te tonen.”
Over de toekomst van bedrijven bestaan er vandaag drie stromingen: sommigen stellen dat we minder moeten produceren en consumeren; anderen willen hetzelfde doen, maar met minder, en nog anderen willen op het huidige tempo doorgaan, maar met meer innovatie. “Moeten we die drie tegen elkaar opzetten? Wat mij betreft kunnen ze elkaar aanvullen,” besluit Dr. Audrey-Flore Ngomsik.
Door werkgevers meest gevraagde groene vaardigheden in 2021
Duurzaamheid
Sanering
Adviseur veiligheid en gezondheid op het werk
Klimaat – Beheer van ecosystemen
Hernieuwbare energie
Milieubewustwording
Milieu, gezondheid en veiligheid (MGV)
Zonne-energie
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Recycling
Aandeel van vacatures waarvoor de vaardigheid vereist is
27.6 %
8.8 %
8.6 %
5.6 %
5.4 %
4.9 %
3.7 %
2.6 %
2.5 %
2.1 %