Het nieuwe wetboek van vennootschappen is sinds 1 mei van kracht en verandert veel voor (toekomstige) ondernemers. Het aantal vennootschapsvormen vermindert en de oprichting van een BV, die de BVBA vervangt, is nu gemakkelijker: één bestuurder volstaat en er wordt geen startkapitaal meer vereist. In oktober organiseerde Beci een rondetafelgesprek met deskundigen om de krachtlijnen en de gevolgen van deze hervorming te bespreken.
Drie grote veranderingen kenmerken het nieuwe Wetboek van Vennootschappen, zegt Paul-Alain Foriers, advocaat bij het Hof van Cassatie en partner bij Simont Braun, die nauw bij deze hervorming werd betrokken.
Moderner, eenvoudiger en flexibeler
Ten eerste een broodnodige modernisering. “De oorspronkelijke teksten van het Wetboek dateren uit 1999 en ondergingen ettelijke wijzigingen. Hierdoor kwamen tegenstrijdigheden aan het licht. Het vennootschapsrecht, maar ook het vrij gelijkaardige verenigingsrecht, waren dus aan een verjongingskuur toe. Bovendien moest deze Belgische wetgeving zich competitief opstellen ten opzichte van het buitenland. De nieuwe BV zonder verplicht kapitaal is nu vergelijkbaar met andere ondernemingsvormen in Europa.”
Ten tweede een vereenvoudiging. “Het aantal vennootschapsvormen neemt af. Ook de definitie van een vennootschap is nu anders: ze hoeft niet langer uitsluitend winst te beogen. Ze kan zelfs een belangeloos doel nastreven, voor zover ze iets kan uitkeren aan de vennoten. Enkele praktische aspecten zijn nu eenvoudiger: BV’s en NV’s kunnen bestaan uit één enkele vennoot, hoewel dit aantal aan geen enkele beperking meer is onderworpen.”
En ten derde veel meer flexibiliteit: “Met de hervorming ontstaat een bijzonder flexibele BV, met heel wat mogelijkheden: aandelen met enkelvoudige, meervoudige of geen stemrecht, geen beperking meer op de mogelijkheid om aandelen zonder stemrecht te hebben, converteerbare obligaties, met inschrijvingsrecht … Het is best mogelijk om zeer weinig aandelen te hebben in de herverdeling van de winst en toch een zeer groot aantal stemrechten te bezitten.”
Een nieuwe opvatting van aansprakelijkheid
Met de BV verandert ook de aansprakelijkheid van de vennoten. Een toelichting van Jean-Pierre Riquet, fiscaal jurist en expert bij de FOD Economie: “De aansprakelijkheid van de oprichters wordt gehandhaafd, maar enigszins veranderd. Ten tijde van de BVBA waren alle oprichters aansprakelijk tijdens de oprichtingsperiode. Vandaag kan in een BV met bijvoorbeeld zeven, acht of negen oprichters, een deel van die oprichters aansprakelijk zijn terwijl anderen eenvoudige kapitaalinbrengers zijn, zoals in de NV.”
Ook de omvang van de aansprakelijkheid verandert: het maximumbedrag hangt af van de omzet en de balans van de onderneming. “Het wisselt tussen 125.000 en 12 miljoen euro”, verduidelijkt Paul-Alain Foriers. “Deze beperking is weliswaar inhoudelijk verzwakt. In de praktijk is ze slechts van toepassing op incidentele kleine fouten. Ze geldt niet voor repetitieve kleine fouten, grove nalatigheid en, uiteraard, fraude. Wel blijft het verboden om met de bestuurders een clausule te voorzien die de aansprakelijkheid beperkt.”
Alleen de rechtbanken zijn bevoegd om de aard van de fout te bepalen. “Het al dan niet opzettelijk verzuimen van RSZ-bijdragen, btw enz. tijdens twee of drie kwartalen wordt bijvoorbeeld niet meer als een kleine fout beschouwd”, weet Jean-Pierre Riquet. “Eerst de Staat wordt betaald, en pas daarna de leveranciers. Nochtans doet iedereen het tegenovergestelde. Het niet uitbetalen van verbrekingsvergoedingen aan een ontslagen werknemer is ook niet langer een kleine fout. De beperking van aansprakelijkheid bij kleine fouten heeft wel het voordeel dat de aansprakelijkheid van de bestuurder gemakkelijker kan worden verzekerd.”
Krediet en financieel plan
De banksector als kredietverstrekker beschouwt deze hervorming niet als een ingrijpende verschuiving. “Dit verandert niets fundamenteels in ons kredietbeleid”, zegt Nancy Godfroid, Business & Innovation Banker – Starters, Zelstandigen en KMO’s, bij de bank ING. “Voor starters blijven we zeer attent op het ingebrachte kapitaal, dat een minimumwaarde moet bereiken. Onze analyse zal zich toespitsen op de eigen inspanningen van de ondernemer, zijn opleiding, voorgeschiedenis en managementvaardigheden. Ik wijs starters nog steeds op hun aansprakelijkheid, de logica en de haalbaarheid van hun activiteit vandaag, in functie van hun startkapitaal. We hebben de opening van talrijke nieuwe bedrijfsrekeningen vastgesteld, nu de oprichting van een onderneming vlotter verloopt. Toch hebben we nog niet veel verzoeken om startfinanciering ontvangen.”
De eisen bij de samenstelling van het financieel plan zijn echter verstrengd, aldus Jean-Pierre Riquet: “Er bestaan nu twee nieuwe verplichtingen. Ten eerste moeten alle hypothesen die hebben geleid tot de verkoopprognose op 12 en 24 maanden in detail worden toegelicht. Ten tweede moeten de cashflowplannen na 12 en 24 maanden ook in detail worden beschreven. Vele ondernemers deden dit al op een nauwgezette manier, maar anderen waren minder zorgvuldig. Dit kon problemen opleveren als een faillissement zich tijdens de oprichtingsperiode voordeed.”
Het belang van statuten
Ook nieuw in het Wetboek van Vennootschappen: BV’s aanvaarden de inbreng van nijverheid en knowhow.
“Dit beantwoordt aan een werkelijke behoefte”, stelt notaris Sophie Maquet, Vennoot bij Sophie Maquet & Stijn Joye. “Ik denk bijvoorbeeld aan de wijk van het Terkamerenbos en aan al de daar gevestigde universitairen bedrijven waar de onderzoeker ideeën inbrengt, maar geen echt kapitaal. De inbreng van nijverheid is in feite een verbintenis van de onderzoeker. De vraag is natuurlijk hoe je deze persoon kunt verplichten zijn of haar bijdrage te leveren. Er is hier geen sprake van geld, maar van arbeidskracht en denkwerk. Dit moet duidelijk in de statuten worden vermeld.”
Eventuele geschillen kunnen worden geregeld dankzij een bemiddelings- of arbitrageclausule, eveneens in de statuten. “Bij voorkeur worden beide formules voorzien. Voor het geval de bemiddeling geen resultaten oplevert en iedereen toch een zeer lange juridische procedure wil vermijden. De arbitrageprocedure verloopt normaliter veel sneller”, zegt Paul-Alain Foriers.
De hervorming zorgde voor meer vrijheid bij het opstellen van de statuten. Wat niet is veranderd, is dat alles in de statuten moet staan. Sophie Maquet: “Zo’n 80% van de ondernemingen heeft standaardstatuten. Soms is maatwerk nochtans vereist. Zo bijvoorbeeld voor familiebedrijven of starters. Als de oprichter bijvoorbeeld zijn macht wil behouden en investeerders wil aantrekken, kunnen de statuten zijn stemrecht versterken, die van investeerders verminderen of een vetorecht instellen op bepaalde investeringen. Dit alles moet in de statuten worden verduidelijkt.”
“Zo niet, dan gelden de aanvullende regels”, waarschuwt Jean-Pierre Riquet. “Draag dus de nodige zorg aan het opstellen van statuten die overeenkomen met de onderneming. Desnoods moet u de statuten wijzigen.”
Enkele ‘kliks’ om een bedrijf op te richten
Met de hervorming van het Wetboek van Vennootschappen kan een oprichtingsprocedure sneller verlopen, onder andere dankzij wettelijke publicaties. “Theoretisch gaat het nu sneller”, bevestigt Sophie Maquet. “Wij richten de vennootschap om 9 uur op en een uur later is die online. Ook bij de wijziging van statuten zal dit binnenkort zo verlopen.”
De oprichting van vennootschappen die geen authentieke akte vereisen (vzw’s, commanditaire vennootschappen enz.) kan nu bijna met één enkele klik gebeuren via de portaalsite https://www.e-greffe.be/evzw/nl_BE/homepage. “Een bijzonder nuttig portaal. Maar als u een authentieke akte nodig hebt, bijvoorbeeld voor een BV, een IVZW of een stichting, dan moet dit via een notariskantoor gebeuren”, vermeldt de heer Riquet. “Om de oprichting van de vennootschap te voltooien, kan de ondernemer via de website www.startmybusiness.be zijn statuten online invullen en versturen naar de mailbox van de notaris van zijn keuze. De notaris zal de ondernemer dan oproepen om de oprichting finaal te voltooien.”
Contact en info: Alexis Bley, Juridisch Adviseur Beci ; +32 473 13 05 18, ab@beci.be