Tussen telewerken, een verlangen naar flexibiliteit en pieken in de werkdruk, kan het managen van de werktijd van uw werknemers een uitdaging zijn. Een optimale organisatie van de werktijd kan echter bijdragen aan een aanzienlijke productiviteitswinst. Omgekeerd kan het niet naleven van de regels resulteren in boetes en klachten van werknemers.
We maken van het begin van het nieuwe jaar gebruik om de belangrijke regels op dit gebied samen te vatten.
Arbeidstijd? Niet voor iedereen!
De wetgeving inzake arbeidstijd is niet van toepassing is op alle werknemers. Werknemers in leidinggevende of vertrouwelijke functies, handelsvertegenwoordigers en telewerkers (op de telewerkdagen) zijn uitgesloten. Op enkele uitzonderingen na, zijn de regels inzake overwerk niet van toepassing op deze categorieën van werknemers.
Variabele werktijden
De gemiddelde wekelijkse arbeidstijd bedraagt maximaal 38 uur. In een 5-daagse werkweek bedraagt de maximale dagelijkse arbeidstijd 9 uur.
Sommige sectoren hebben via collectieve arbeidsovereenkomst besloten om lagere wekelijkse grenzen toe te passen (over het algemeen tussen 35 uur en 37,5 uur). Sommige sectoren staan ook een effectieve werkweek van meer dan 38 uur toe, in ruil voor de toekenning van arbeidsduurverminderingsdagen (ADV) (bijvoorbeeld 40 uur per week werken met 12 ADV-dagen per jaar). Andere arbeidsregelingen maken het ook mogelijk om deze grenzen structureel te overschrijden.
Pas op voor overwerk…
In principe is het verboden om de grenzen van de arbeidstijd te overschrijden, behalve in beperkte omstandigheden (balansen en inventarissen, dringende tussenkomst om het hoofd te bieden aan een ongeval, om reparaties aan machines uit te voeren of werken vereist door een onvoorziene noodzakelijkheid). Overwerk is ook mogelijk bij een buitengewone vermeerdering van de werkdruk of op vrijwillige basis, via een specifieke overeenkomst met elke werknemer.
In de meeste gevallen hebben werknemers recht op betaalde inhaalrust in geval van overwerk. De duur van deze rust moet gelijk zijn aan de tijd die boven de overeengekomen arbeidsduur is gewerkt. Deze inhaalrust is niet vereist in het geval van overwerk in het kader van balans- en inventariswerkzaamheden, of vrijwillig overwerk in het kader van een specifieke individuele overeenkomst met elke werknemer.
Naast deze inhaalrust is ook overloon verschuldigd wanneer de limiet van 40 uur per week of 9 uur per dag (of een lagere limiet op sector- of ondernemingsniveau) wordt overschreden. Dit overloon bedraagt 50% van het loon voor overuren die van maandag tot zaterdag worden gepresteerd, en 100% van het loon voor overuren die op zon- en feestdagen worden gepresteerd. Als je de inhaalrust en het overloon bij elkaar optelt, kost een uur overwerk de werkgever tussen 150% en 200% van het normale uurloon.
Ongevraagde overuren. Hoe kan misbruik worden voorkomen?
Veel werkgevers worden geconfronteerd met werknemers die overuren uitbetaald willen krijgen. Aanwezigheidstijd (zelfs indien geregistreerd) betekent niet noodzakelijk arbeidstijd, zeker wanneer de uren niet op verzoek van de werkgever zijn gepresteerd.
Werkgevers kunnen zichzelf beschermen door in de arbeidsovereenkomst en/of het arbeidsreglement te bepalen dat overwerk alleen mag worden verricht op uitdrukkelijk verzoek van de werkgever. Wanneer rechtbanken worden geconfronteerd met dergelijke clausules gaan zij er over het algemeen van uit dat de werknemer moet bewijzen dat alle overuren met toestemming van de werkgever zijn gemaakt. Als een dergelijk bewijs ontbreekt, zal betaling voor dergelijke uren over het algemeen worden geweigerd.
Een gewaarschuwd man is er twee waard…
Over de auteurs
Julien Hick, partner bij AKD Benelux advocatenkantoor en Heleen Franco, advocaat bij AKD Benelux advocatenkantoor.
