In België wringt het schoentje tussen handicap en werkgelegenheid. Dankzij de bestaande overheidssubsidies kun je echter een werknemer met een beperking in dienst houden of aanwerven zonder extra kosten noch daling van de productiviteit. Hieronder lees je een update over die steunmaatregelen.

Te lage tewerkstelling

15% van de Belgische beroepsbevolking is gehandicapt. De iets meer dan 35% tewerkstelling van minder-validen in ons land ligt gevoelig lager dan het gemiddelde van 50% in de Europese Unie. Nochtans oordeelt bijna de helft van de werkloze gehandicapten dat ze best zouden kunnen werken.

Waarom deze teleurstellende situatie? De overheidssector legt in dit verband quota op, maar die worden niet gehaald. De privé sector laat de bedrijven zelf beslissen hoeveel minder valide werkkrachten ze al dan niet aanwerven. Maar diezelfde ondernemingen zijn op dat vlak onvoldoende geïnformeerd en krijgen te weinig advies, zo blijkt. De stimulans die de bestaande overheidssteun zou kunnen betekenen voor werkgevers en sollicitanten is helaas nauwelijks gekend.

Bovendien versperren nog te veel hindernissen de tewerkstelling van minder-validen. Enkele voorbeelden:
• gebrek aan kennis over handicap, met als gevolg vooroordelen en discriminatie;
• een sociaal stelsel dat mensen met een handicap niet aanmoedigt om zich in het beroepsleven te wagen;
• een nog steeds stroeve toegang tot de arbeidsmarkt;
• het beleid inzake tewerkstelling van gehandicapten versplinterd over verschillende bevoegdheidsniveaus.

Op welke subsidies kan je onderneming een beroep doen?

Veel bedrijven beschouwen als een belemmering de extra kosten die gepaard gaan met de aanwerving van een gehandicapte werknemer. Dankzij overheidssubsidies veroorzaakt het behoud of de aanwerving van een minder valide werknemer echter geen bijkomende kosten. En ook geen vermindering van de productiviteit. In Brussel bestaan er zes soorten tegemoetkomingen.

1. De inschakelingspremie is een compensatie voor het mogelijke productiviteitsverlies van een gehandicapte werknemer. De premie geldt zowel voor bestaande als voor nieuwe werknemers. De werkgever ontvangt een tegemoetkoming in functie van het loon van de werknemer. De tussenkomst bestrijkt een periode van één jaar, maar kan worden verlengd zolang het productiviteitsverlies aanhoudt. De tussenkomst stemt overeen met het “percentage” van het prestatieverlies, toegepast op het salaris, met een maximum van 65%.

2. De tewerkstellingspremie is bestemd voor werkgevers die een gehandicapte werknemer via een tijdelijk contract in dienst nemen. De werknemer wordt aangenomen met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, met een maximumduur van drie maanden. De premie bestaat uit een vergoeding van 30% van de loonkosten gedurende drie maanden. Die tegemoetkoming kan worden verlengd, maar niet langer dan zes maanden per jaar.

3. Tegemoetkoming bij de aanpassing van de werkplek: werkgevers die een werkplek of werkomgeving aanpassen voor een bestaande of pas aangeworven gehandicapte werknemer komen in aanmerking voor een tegemoetkoming. Zij krijgen de volledige kosten van deze aanpassing vergoed.

4. De integratiesubsidie is bestemd voor werkgevers die een bewustmakings- of opleidingsprogramma willen organiseren in verband met de handicap van een van hun werknemers. De subsidie dekt de kosten van het bewustmakings- of opleidingsprogramma, tot een maximum van 1.500 EUR. Deze tussenkomst kan slechts eenmaal worden aangevraagd.

5. De premie voor mentorschap is bedoeld voor werkgevers die een personeelslid aanwijzen om een gehandicapte werknemer te begeleiden en bij te staan. De mentor dient de werknemer te helpen bij zijn integratie in het bedrijf. De werkgever ontvangt een premie van 250 euro per maand, maximaal zes maanden lang.

6. Tussenkomst in vervoerskosten: wanneer een werknemer wegens zijn/haar handicap extra vervoerskosten moet maken, hoeft de werkgever deze niet te betalen. De VDAB betaalt de kosten terug. De tegemoetkoming wordt aan de werknemer uitgekeerd.

Hoe zit het met vorming?

In Brussel kun je ook twee vormingssubsidies aanvragen, die vooral voordelig zijn voor de werknemer:

1. De omscholingsovereenkomst stelt een pas aangeworven werknemer met een beperking in staat een beroepsopleiding op de werkplek te volgen. In de tussentijd behoudt hij of zij zijn of haar statuut en de daaraan verbonden uitkeringen. De werkgever ontvangt geen tegemoetkoming, maar krijgt de kans om tegen geringe kosten persoonlijk een nieuwe werknemer op te leiden. De omscholingsovereenkomst is in se geen subsidie, wél een voordelige en efficiënte manier om zelf een minder valide werknemer op te leiden. Wanneer de werkgever een werknemer met een beperking opleidt, hoeft hij in het eerste jaar slechts 0,99 euro per uur te betalen en in het tweede jaar 1,49 euro per uur.

2. De ontdekkingsstage biedt werknemers met een handicap de mogelijkheid om gedurende maximaal tien dagen stage te lopen in een bedrijf. De werkgever moet dan wel een persoon aanwijzen die toezicht houdt op de stagiair. De werkgever wordt hiervoor niet vergoed, maar hoeft de verzekering van de werknemer niet te betalen. De ontdekkingsstage is geen echte subsidie maar biedt de werkgever de mogelijkheid een stageplaats aan een gehandicapte werknemer aan te bieden zonder extra kosten hoeven te maken.

Naar een meer inclusieve samenleving

Gelukkig is de mentaliteit aan het veranderen. Het effect van succesvolle beroepsintegratie wordt nu eindelijk erkend.

• Voor de gehandicapte werknemer betekent werk een erkende functie in de samenleving, een sociaaleconomische rol, relaties, financiële autonomie, enz.
• Het bedrijf bereikt met de aanwerving van een minder-valide een grotere diversiteit, specifieke vaardigheden die verder reiken dan de handicap, een voorbeeldfunctie, solidariteit, een lager dan gemiddeld absenteïsme en een mogelijke verlaging van de salariskosten dankzij de tewerkstellingspremies. 91% van de werkgevers van mensen met een beperking is tevreden over de samenwerking.
• De samenleving gedraagt zich op die manier inclusiever, mét lagere sociale kosten.

Meer weten?

De PHARE-dienst is een van de twee polen van de ‘Direction d’administration de l’Aide aux personnes handicapées’. Hij verschaft informatie, advies en financiële bijstand aan (Franstalige) gehandicapten in het Brussels Gewest. Op de website https://phare.irisnet.be/ vind je veel informatie over de geboden bijstand, de procedures, de stand van zaken van een dossier. Vlaamse werknemers met een beperking richten zich best tot de VDAB.

Heeft je bedrijf ook vestigingen in andere gewesten? Meer informatie over subsidies in Vlaanderen en Wallonië.

Over de auteur

Gaëlle Hoogsteyn, Journalist gespecialiseerd in financiering, HR en ondernemerschap